Bàn chân đái tháo đường: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
Bệnh đái tháo đường không chỉ ảnh hưởng đến lượng đường trong máu mà còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm ở các bộ phận khác của cơ thể, đặc biệt là bàn chân. Vấn đề thường gặp ở bàn chân đái tháo đường có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa các vấn đề liên quan đến bàn chân ở người bệnh đái tháo đường, nhằm giúp bạn đọc nâng cao nhận thức và chăm sóc sức khỏe hiệu quả hơn.
1. Biến chứng bàn chân đái tháo đường là gì?
Bàn chân đái tháo đường là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh tiểu đường, thường bắt đầu với những vết loét nhỏ, dễ nhiễm trùng và khó lành. Tình trạng này không chỉ gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể tiến triển nặng, thậm chí có thể hoại tử bàn chân, đe dọa tính mạng của người bệnh.
Nguyên nhân chính của biến chứng bàn chân đái tháo đường là do tổn thương mạch máu và thần kinh. Khi các mạch máu bị xơ vữa và co lại, máu không lưu thông tốt đến bàn chân, làm giảm khả năng tự lành của vết thương. Tổn thương thần kinh làm mất cảm giác ở bàn chân, khiến người bệnh không nhận ra các vết thương nhỏ, gây ra tình trạng nghiêm trọng hơn. [1]
Biến chứng này có thể xảy ra ở cả người mới mắc bệnh và người mắc lâu năm, thường do nhiễm trùng và lưu thông máu kém. Nhiễm trùng có thể dẫn đến hoại tử, khiến cơ, da và các mô khác bắt đầu chết. Khi người bệnh bị hoại tử hoặc loét bàn chân không lành sau khi điều trị, thì phải phẫu thuật cắt bỏ phần tổn thương để ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng và cứu sống người bệnh. [1]
2. Nguyên nhân dẫn đến các vấn đề thường gặp ở bàn chân đái tháo đường
Các nguyên nhân dẫn đến các vấn đề thường gặp ở bàn chân đái tháo đường bao gồm: [2]
- Tổn thương mạch máu: Đái tháo đường làm cho các mạch máu bị xơ vữa và hẹp lại. Điều này khiến cho máu khó lưu thông đến bàn chân, làm giảm khả năng cung cấp dưỡng chất và oxy đến các mô bên trong. Khi thiếu dưỡng chất và oxy, các vết thương trên bàn chân sẽ khó có thể tự lành được.
- Tổn thương thần kinh: Bệnh đái tháo đường có thể gây tổn thương các dây thần kinh ngoại biên dẫn đến cảm giác đau, nóng và lạnh. Nó cũng làm mất cảm giác ở bàn chân khiến người bệnh không nhận ra và cảm nhận được các vết thương hoặc xước xát nhỏ, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
- Nhiễm trùng: Do các vết thương không được chăm sóc và bảo vệ tốt, người bệnh dễ bị nhiễm trùng. Tình trạng này có thể lan rộng nhanh do hệ miễn dịch bị suy yếu và khả năng phòng vệ của da bị giảm.
>> Xem thêm: Chế độ ăn Keto trong đái tháo đường tuýp 2
3. Biểu hiện của biến chứng bàn chân đái tháo đường
Biến chứng bàn chân đái tháo đường là một trong những biến chứng nghiêm trọng của bệnh đái tháo đường. Dưới đây là các biểu hiện chính của biến chứng này: [1] [2]
- Vết loét và nhiễm trùng: Bệnh nhân có thể xuất hiện các vết loét khó lành, thường ở vùng chân và ngón chân. Các vết loét này dễ bị nhiễm trùng, gây ra mùi hôi, sưng đỏ và có mủ.
- Mất cảm giác: Do tổn thương dây thần kinh người bệnh có thể mất cảm giác ở chân, khiến họ không cảm nhận được đau, nhiệt độ hoặc chấn thương nhẹ dẫn đến các vết thương không được phát hiện và xử lý kịp thời.
- Biến dạng chân: Mất cảm giác và cơ bàn chân yếu có thể gây biến dạng, như ngón chân búa, ngón chân dùi trống.
- Da khô và nứt nẻ: Do tổn thương thần kinh, da chân có thể trở nên khô và dễ bị nứt nẻ, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.
- Sưng và đỏ: Khi bị nhiễm trùng hoặc viêm, vùng chân bị tổn thương có thể sưng và đỏ, kèm theo cảm giác nóng rát.
- Màu sắc da thay đổi: Da chân có thể bị đổi màu trở nên đậm hoặc nhạt hơn so với bình thường, do tuần hoàn máu kém.
- Mùi hôi: Nhiễm trùng và hoại tử mô có thể gây ra mùi hôi khó chịu ở chân.
- Hoại tử và cần phải cắt bỏ chi: Trong các trường hợp nghiêm trọng, nếu không được điều trị kịp thời, nhiễm trùng có thể lan rộng và gây hoại tử, dẫn đến việc phải cắt bỏ phần chân bị tổn thương để ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng hơn.
4. Phương pháp điều trị bàn chân đái tháo đường
Điều trị tình trạng bàn chân đái tháo đường phụ thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng. Việc tự điều trị có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm vì vậy cần phải có sự hỗ trợ điều trị của bác sĩ. Dưới đây là các phương pháp điều trị tình trạng viêm loét bàn chân do bệnh tiểu đường: [3]
- Lau vết thương.
- Hút hết dịch hoặc mủ ra khỏi vết loét.
- Loại bỏ, cắt bỏ mô chết hoặc bị nhiễm trùng (cắt lọc).
- Sử dụng băng và thuốc mỡ để thấm bớt dịch, bảo vệ vết thương giúp vết thương mau lành.
- Chỉ định sử dụng xe lăn hoặc nạng để giảm trọng lượng lên bàn chân bị ảnh hưởng.
- Kê đơn thuốc kháng sinh uống hoặc tiêm tĩnh mạch để kiểm soát và loại bỏ nhiễm trùng.
Tùy vào mức độ nhiễm trùng mà bác sĩ chỉ định người bệnh nhập viện. Nếu như tình trạng nghiêm trọng thì cần phẫu thuật cắt bỏ một phần chi để ngăn nhiễm trùng lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
>> Xem thêm: Chế độ tập luyện cho bệnh nhân đái tháo đường
5. Làm thế nào để bảo vệ bàn chân đái tháo đường?
Để bảo vệ bàn chân khi bị đái tháo đường, bạn có thể áp dụng các phương pháp sau: [1] [2]
- Kiểm tra chân hàng ngày: Hãy kiểm tra bàn chân mỗi ngày để phát hiện sớm các vết thương, vết loét, mụn nước hoặc các dấu hiệu nhiễm trùng. Sử dụng gương nếu cần để nhìn rõ toàn bộ bàn chân.
- Rửa chân hàng ngày: Giữ chân sạch sẽ bằng cách rửa chân mỗi ngày với nước ấm và xà phòng nhẹ. Hãy nhớ lau khô chân, đặc biệt là giữa các ngón chân.
- Giữ ẩm cho da: Sử dụng kem dưỡng ẩm để giữ cho da chân mềm mại và tránh bị khô nứt. Tránh bôi kem giữa các ngón chân để ngăn ngừa nhiễm trùng.
- Cắt móng chân đúng cách: Cắt móng chân thẳng ngang và tránh cắt quá ngắn. Đừng cắt móng chân vào các cạnh để tránh mọc ngược.
- Mang giày vừa vặn: Chọn giày vừa vặn, thoải mái và không ép chặt ngón chân. Đảm bảo giày không có chỗ nào cọ vào chân.
- Sử dụng vớ sạch và thoáng khí: Chọn vớ cotton hoặc loại vớ thoáng khí, có khả năng hút ẩm. Thay vớ hàng ngày và tránh đi vớ quá chật.
- Tránh đi chân trần: Luôn mang giày hoặc dép để bảo vệ chân khỏi chấn thương và nhiễm trùng.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ để cải thiện tuần hoàn máu ở chân, nhưng hãy chọn giày thể thao phù hợp.
- Duy trì lưu thông máu: Để duy trì lưu thông máu đến chân, hãy thực hiện các biện pháp sau: Đặt chân lên cao khi ngồi, ngọ nguậy các ngón chân và cử động mắt cá chân nhiều lần trong ngày, tránh ngồi bắt chéo chân trong thời gian dài.
- Hạn chế hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm cho các mạch máu co lại, làm giảm lượng máu lưu thông đến chân và tăng nguy cơ bị nhiễm trùng và các vấn đề khác. Việc bỏ thuốc lá không chỉ cải thiện lưu thông máu mà còn giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn, làm giảm nguy cơ phát sinh các biến chứng nghiêm trọng ở chân và các bộ phận khác của cơ thể.
- Đi khám bác sĩ thường xuyên: Định kỳ kiểm tra chân để phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề về liên quan.
- Tránh nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh: Bảo vệ chân khỏi nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp. Không ngâm chân trong nước quá nóng hoặc quá lạnh và tránh đặt chân gần nguồn nhiệt.
- Chăm sóc vết thương kịp thời: Nếu phát hiện vết thương hoặc vết loét, hãy làm sạch và băng bó vết thương ngay lập tức và liên hệ bác sĩ ngay nếu cần thiết.
Như vậy, vấn đề bàn chân đái tháo đường là một biến chứng nguy hiểm, cần được nhận biết và xử lý kịp thời để tránh những hậu quả nghiêm trọng. Việc kiểm soát tốt lượng đường trong máu, chăm sóc bàn chân thường xuyên và đến gặp bác sĩ khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào là những biện pháp cần thiết để bảo vệ đôi chân và cải thiện sức khỏe cho người bệnh đái tháo đường.
>> Xem thêm: Chế độ ăn chay trong đái tháo đường tuýp 2
Tài liệu tham khảo:
1. Diabetic Foot
https://medlineplus.gov/diabeticfoot.html#:~:text=They%20can%20happen%20over%20time,open%20sore) (Ngày truy cập: 13/7/2024)
2. Diabetic Foot Problems
https://www.webmd.com/diabetes/foot-problems (Ngày truy cập: 13/7/2024)
3. Diabetes-Related Foot Conditions: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21510-diabetic-feet (Ngày truy cập: 16/7/2024)
Thay đổi lối sống lành mạnh - Nền tảng trong điều trị đái tháo đường!
Người mắc bệnh đái tháo đường uống mật ong được không?
Chăm sóng người bệnh đái tháo đường trong giai đoạn cuối đời
Chăm sóc răng miệng cho bệnh nhân đái tháo đường
Bệnh đái tháo đường có lây không và làm thế nào để phòng ngừa?
Thức khuya đái tháo đường: Hệ lụy tiềm ẩn nguy hiểm chớ nên xem thường
Bệnh võng mạc đái tháo đường: Nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa
Mức đường huyết của người trên 60 tuổi ổn định ở mức bao nhiêu?
Mối tương quan giữa béo phì và đái tháo đường
Người mắc đái tháo đường uống nước dừa được không? Cần lưu ý gì?
Người bệnh đái tháo đường bị ngứa da: Biến chứng nguy hiểm cần lưu ý
Bệnh đái tháo đường có di truyền không? Những nguy cơ mắc bệnh cần lưu ý?
Đánh giá nguy cơ bệnh
Chỉ cần 5 phút để đánh giá nguy cơ bệnh lý của bạn. Giúp bạn xử trí kịp thời.
Bạn muốn đánh giá nguy cơ bệnh nào ?
- Bệnh đái tháo đường
- Bệnh tiền đái tháo đường
- Bệnh lý tim mạch
- Bệnh lý tuyến giáp