Thông tin được bảo trợ bởi Hội Tim Mạch Việt Nam

Tiền đái tháo đường là một tình trạng trong đó mức glucose trong máu của bạn cao hơn bình thường nhưng chưa đủ cao để chẩn đoán là đái tháo đường. Điều này là một dấu hiệu cảnh báo quan trọng, đồng thời cũng mang đến cơ hội cho bạn thay đổi lối sống và ngăn chặn sự tiến triển của bệnh. 

Quản lý tiền đái tháo đường bằng việc can thiệp sớm là điều quan trọng vì nó có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ tiến triển thành đái tháo đường típ 2 và các biến chứng liên quan. 

Để có động lực can thiệp, cảnh giác, trước hết bạn cần có hiểu biết sơ lược về bệnh. Bài viết này giúp bạn nắm được các khái niệm cơ bản về tiền đái tháo đường, các yếu tố nguy cơ, cách phát hiện và tầm quan trọng của việc thực hiện hành động sớm để đạt được lợi ích cao nhất.

Tiền đái tháo đường là gì? 

Như tên gọi, bệnh lý này gồm hai thành tố: “tiền” (phía trước) + “đái tháo đường” (Hình 1). Nói đơn giản, đây là giai đoạn trước khi bạn thực sự mắc đái tháo đường.

 

 

Yếu tố nguy cơ là những trạng thái hay tình trạng bệnh lý mà nếu có chúng, bạn có khả năng mắc tiền đái tháo đường cao hơn. Việc hiểu những yếu tố này có thể giúp nhận biết những người có nguy cơ cao và khuyến khích can thiệp sớm. Một số yếu tố nguy cơ phổ biến bao gồm:

 

Béo phì hoặc thừa cân 

Cân nặng dư thừa, đặc biệt ở vùng bụng, làm tăng sự đề kháng insulin, dẫn đến tiền đái tháo đường.

Lối sống ít vận động 

Thiếu hoạt động thể chất làm giảm khả năng cơ thể sử dụng glucose một cách hiệu quả ở cơ bắp và góp phần vào sự xuất hiện của tiền đái tháo đường.

Tiền sử gia đình 

Tiền sử gia đình mắc đái tháo đường tăng khả năng gặp phải tiền đái tháo đường của bạn.

Chủng tộc 

Một số dân tộc như người gốc Phi, Mỹ Latinh, gốc Á và người Mỹ bản địa có nguy cơ cao mắc tiền đái tháo đường. Như vậy, người Việt Nam cũng là một nhóm dân tộc vốn có nguy cơ cao.

Đái tháo đường thai kỳ 

Phụ nữ từng mắc đái tháo đường thai kỳ trong thai kỳ có nguy cơ cao phát triển thành tiền đái tháo đường và đái tháo đường típ 2 trong tương lai.

Tuổi 

Nguy cơ tiền đái tháo đường tăng lên khi tuổi cao, đặc biệt là sau năm bạn 45 tuổi.

Chế độ ăn uống không lành mạnh 

Ăn nhiều đường không trực tiếp gây ra đái tháo đường. Tuy nhiên, một chế độ ăn uống nhiều tinh bột, đường và chất béo bão hòa có thể góp phần vào sự đề kháng insulin, dư thừa năng lượng, dẫn đến thừa cân-béo phì và tiền đái tháo đường (Hình 2).

 

 

Tầm quan trọng của việc hành động sớm

 

 

Tiền đái tháo đường là một thời điểm quan trọng, mang đến cơ hội cho mỗi người thay đổi tích cực lối sống và ngăn chặn hoặc trì hoãn sự tiến triển thành đái tháo đường típ 2. Thực hiện hành động sớm có thể mang lại lợi ích đáng kể như:

Ngăn ngừa đái tháo đường típ 2 

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thực hiện thay đổi lối sống, như áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh và tham gia vào hoạt động thể chất thường xuyên, có thể giảm hơn 50% nguy cơ đái tháo đường típ 2. Một số loại thuốc cũng có hiệu quả đưa đường huyết về bình thường [2].

Giảm nguy cơ tim mạch 

Quản lý tiền đái tháo đường thông qua việc điều chỉnh lối sống có thể cải thiện huyết áp, cholesterol máu và giảm nguy cơ mắc biến chứng mạch máu lớn nói chung và bệnh tim mạch nói riêng.

Giảm nguy cơ biến chứng mắt, thận 

Ngoài mạch máu lớn, mạch máu nhỏ của bạn ở mắt hay thận cũng có thể được bảo vệ nếu kiểm soát tình trạng bệnh tốt.

Tiết kiệm chi phí 

Điều trị ở giai đoạn tiền đái tháo đường tương đối đơn giản, ít tốn kém. Trong khi đó, nếu để đến khi mắc đái tháo đường và đặc biệt khi đã có biến chứng, bạn cần tốn nhiều chi phí thuốc men, viện phí để điều trị.

Cải thiện chất lượng cuộc sống

Bằng cách ngăn chặn hoặc trì hoãn sự xuất hiện của đái tháo đường típ 2, bạn có thể tận hưởng cuộc sống tốt hơn, không phải mang gánh vác tài chính và bệnh tật mạn tính.

 

Chiến lược hành động sớm cụ thể

Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh 

Áp dụng một chế độ ăn uống cân đối, giàu trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, protein và chất béo lành mạnh giúp quản lý đường máu máu tối ưu.

Tham gia hoạt động thể lực đều đặn 

Tập luyện thường xuyên như đi bộ, đạp xe, bơi lội hoặc tập gym giúp tăng cường sự nhạy cảm insulin và giảm cân. Giảm thiểu các hoạt động tĩnh tại (ngồi lâu trong thời gian dài) và tăng cường chuyển động xen kẽ trong ngày có thể có tác động tích cực đến đường huyết.

Quản lý cân nặng 

Giảm cân, đặc biệt là đối với những người thừa cân hoặc béo phì, có thể giảm đáng kể nguy cơ tiến triển thành đái tháo đường.

Biết cách theo dõi đường huyết 

Khi bạn có nguy cơ cao hoặc đã được chẩn đoán mắc tiền đái tháo đường, biết cách tự tự theo dõi có thể cung cấp nhiều thông tin quý giá và chi tiết về hiệu quả của việc thay đổi lối sống. Thông tin này giúp bạn hoặc bác sĩ có cơ sở tốt hơn để điều chỉnh trị liệu.

Tìm kiếm sự giúp đỡ về mặt y tế

Gặp bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để tạo ra kế hoạch hành động cá nhân và nhận được sự hỗ trợ liên tục trong quá trình quản lý tiền đái tháo đường. Nếu cần, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc kiểm soát đường huyết hoặc cân nặng được chấp thuận.

Tóm lại, tiền đái tháo đường là một khoảng thời gian cơ hội quan trọng để ngăn chặn hoặc trì hoãn sự xuất hiện của đái tháo đường típ 2 và các biến chứng liên quan. Hành động sớm bằng việc hiểu và nhận biết các yếu tố nguy cơ, phát hiện tiền đái tháo đường sớm thông qua kiểm tra định kỳ và thực hiện những bước đầu tiên trong việc thay đổi lối sống tích cực sẽ giúp bạn cải thiện đáng kể nguy cơ tiến triển bệnh.

 

Tài liệu tham khảo 

1.  ElSayed NA, Aleppo G, Aroda VR, et al. 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Care in Diabetes-2023 [published correction appears in Diabetes Care. 2023 Feb 01;:]. Diabetes Care. 2023;46(Suppl 1):S19-S40. doi:10.2337/dc23-S002
2.  Perreault L. Prediabetes. [Updated 2022 Mar 3]. In: Feingold KR, Anawalt B, Blackman MR, et al., editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538537/

VN_GM_DIA_434;exp:30/7/2025