Thay đổi giọng nói sau phẫu thuật tuyến giáp: Nguy cơ và cải thiện

Thông tin được bảo trợ bởi Hội Tim Mạch Việt Nam

Phẫu thuật cắt tuyến giáp là một dạng phẫu thuật cắt một phần hay toàn bộ tuyến giáp nhằm điều trị bệnh lý tuyến giáp. Tuyến giáp có thể được chỉ định cắt trong tình huống cường giáp không đáp ứng điều trị thuốc hay ung thư giáp. Tùy mức độ và loại bệnh mà bác sĩ tiến hành các phương pháp cắt khác nhau như toàn bộ, một phần hay thùy giáp.

Phẫu thuật này tương đối an toàn, đặc biệt nếu được tiến hành bởi bác sĩ có kinh nghiệm. Tuy nhiên, một số bệnh nhân vẫn quan ngại về các biến chứng phẫu thuật. Một trong số đó là khả năng ảnh hưởng giọng nói sau phẫu thuật. Mặc dù nó có thể không nguy hiểm, biến chứng này gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Do đó, nó trở thành điều quan tâm và thường được thảo luận giữa bác sĩ với bệnh nhân trước hoặc sau mổ.

Tại sao phẫu thuật tuyến giáp lại ảnh hưởng giọng nói?

Để tạo nên giọng nói, cần có cấu trúc thanh quản, dây thanh và dây thần kinh điều khiển nó, gọi là thần kinh quặt ngược thanh quản. Hai dây thần kinh này đi sát tuyến giáp [1]. 

Do đó, những phẫu thuật đụng chạm tuyến giáp có thể gây tổn thương dây thần kinh. Khi dây thần kinh bị tổn thương, khả năng điều khiển dây thanh không còn được toàn vẹn, do vậy giọng nói của bạn có thể thay đổi theo nhiều mức độ khác nhau. Ngoài ra, trong tình huống dây thần kinh được bảo tồn nhưng một số cơ thanh âm lân cận bị ảnh hưởng, bạn cũng có thẻ bị thay đổi giọng nói [2]. 

Phẫu thuật tuyến giáp có thể gây tổn thương các dây thần kinh ảnh hưởng đến giọng nói

Yếu tố nguy cơ thay đổi giọng nói sau phẫu thuật tuyến giáp 

Nhìn chung, có hai lý do liên quan đến khả năng tổn thương dây thần kinh quặt ngược thanh quản. Đầu tiên là mức độ bệnh và mức độ cần can thiệp tuyến giáp. Ví dụ, nếu chỉ mổ bóc nhân giáp, với diện tích nhỏ, ít khi ảnh hưởng dây thần kinh.

Với cắt tuyến giáp do cường giáp, nguy cơ có thể lớn hơn một chút. Với ung thư giáp, đôi khi bác sĩ cần cắt sạch tuyến giáp và mô xung quanh để hạn chế tái phát, do vậy khả năng tổn thương thần kinh cũng cao hơn.

Lý do thứ hai nằm ở kinh nghiệm và kỹ thuật mổ của bác sĩ. Khi được mổ khéo léo chỉ cắt vùng tổn thương, dây thần kinh có thể được bảo tồn tương đối tốt.

>> Xem thêm: Chế độ dinh dưỡng cho người mắc bệnh tuyến giáp

Các loại thay đổi giọng nói sau phẫu thuật tuyến giáp 

Sau phẫu thuật, bạn có thể bị thay đổi giọng nói thoáng qua hoặc kéo dài. Đa phần mọi người chỉ bị tạm thời trong thời gian ngắn. Mức độ thay đổi giọng nói cũng đa dạng từ nhẹ đến nặng, ví dụ như khàn tiếng, giọng yếu hơn hoặc thay đổi âm sắc. Gần như không có tình huống mất giọng hoàn toàn.

Khàn tiếng là biểu hiện hay gặp. Lý do khàn tạm thời này thường do hiện tượng viêm, phù nề ở vùng cổ sau mổ nên chèn ép nhẹ dây thần kinh. Sau khi lành thương, thường khàn tiếng sẽ biến mất.

Nếu dây thần kinh bị tổn thương, giọng nói của bạn có thể yếu hơn hoặc thay đổi âm sắc, cao độ do độ căng của dây thanh mà dây thần kinh điều khiển bị thay đổi so với bình thường.

Cách để giảm nguy cơ thay đổi giọng nói sau phẫu thuật tuyến giáp?

Dường như bạn ít có khả năng tác động vào nguy cơ này, bởi vì như đã đề cập, chúng phụ thuộc nhiều vào bản chất bệnh, mức độ tuyến giáp cần phải cắt và kỹ thuật của bác sĩ.

Trao đổi với bác sĩ về vấn đề thay đổi giọng nói sau phẫu thuật tuyến giáp

Tuy nhiên, trước khi phẫu thuật, bạn có thể trao đổi chi tiết với bác sĩ để được đánh giá về khả năng này nhằm có một cái nhìn tổng quát về nguy cơ và lợi ích đạt được. Lợi ích lớn nhất ở đây là điều trị dứt điểm bệnh ban đầu, lý do mà bạn được chỉ định cắt tuyến giáp (ví dụ ung thư giáp hay cường giáp). Cũng cần nhớ rằng, khàn tiếng hoặc thay đổi giọng nói đa phần chỉ thoáng qua và không nguy hiểm. Do vậy, đa phần trường hợp lợi ích lớn hơn nhiều so với nguy cơ.

Làm thế nào để biết có thay đổi giọng nói hay không? 

Dĩ nhiên chính bạn hoặc người xung quanh là người nhận ra sự thay đổi giọng nói này rõ nhất. Tuy nhiên, để lượng giá khách quan hơn, bác sĩ cũng có những bộ công cụ đánh giá giọng nói riêng. Những công cụ này còn giúp đánh giá hiệu quả điều trị bằng cách so sánh chất lượng giọng nói trước và sau khi tiến hành điều trị.

>> Xem thêm: Mẹ bầu suy giáp sinh con có nguy cơ gì?

Cách để cải thiện giọng nói nếu bị thay đổi giọng nói sau phẫu thuật tuyến giáp?

Nếu không may bị thay đổi giọng nói sau phẫu thuật, vẫn có nhiều biện pháp xử trí mà bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn.

Ngôn ngữ trị liệu là biện pháp đầu tay và chủ yếu trong trường hợp này. Ngôn ngữ trị liệu trực tiếp là những bài học, khóa học cụ thể để cải thiện âm điệu, âm lượng, âm sắc… Chúng cũng đồng thời cải thiện sức cơ và sự hô hấp trong khi nói sao cho giữ hơi tốt nhất. Ngôn ngữ trị liệu gián tiếp là những bài tư vấn về cách giữ vệ sinh giọng nói (nói nôm na là sử dụng giọng nói sao cho không phá giọng).

Cần trị liệu triệu chứng và vệ sinh giọng nói sau phẫu thuật tuyến giáp

Xét về cách định hướng ngôn ngữ trị liệu, có ba nhóm chính là vệ sinh giọng nói, trị liệu triệu chứng và trị liệu sinh lý [5]. Vệ sinh giọng nói chính là uống đủ nước, không để khô cổ quá mức và cho dây thanh thời gian nghỉ ngơi trong ngày (không nói hoặc chỉ nói nhẹ).

Trị liệu triệu chứng gồm các bài tập về tư thế đầu, tai,… Nói cách khác, chúng hướng dẫn cho bạn cách để có một tư thế và vị trí đúng trước khi bắt đầu phát ra âm thanh. Trị liệu sinh lý là học cách điều khiển chức năng dây thanh, tạo âm thanh và cộng hưởng. 

Có thể bạn chưa biết, những triệu chứng như cảm giác hơi vướng họng, khó nuốt sau phẫu thuật cũng sẽ được xử trí bởi chuyên gia ngôn ngữ trị liệu.

Tóm lại, phẫu thuật tuyến giáp là một loại phẫu thuật tương đối an toàn. Khả năng thay đổi giọng nói sau mổ mặc dù có tồn tại nhưng thường không nặng và chỉ thoáng qua. Nếu bị thay đổi giọng nói kéo dài, bạn có thể gặp chuyên gia ngôn ngữ trị liệu để được hướng dẫn cách quản lý và xử trí.

 

Tài liệu tham khảo:

1.  https://www.hyperparathyroidmd.com/4-gland-assessment/recurrent-laryngeal-nerve-rln/
2.  Sinagra DL, Montesinos MR, Tacchi VA, et al. Voice changes after thyroidectomy without recurrent laryngeal nerve injury. J Am Coll Surg. 2004;199(4):556-560. doi:10.1016/j.jamcollsurg.2004.06.020
3.  Van Stan JH, Roy N, Awan S, et al. A taxonomy of voice therapy. Am J Speech Lang Pathol 2015;24:101-25.
4.  Thomas LB, Stemple JC. Voice therapy: Does science support the art? Communicative Disorders Review 2007;1:49-77
5. Boone DR, McFarlane SC, Von Berg S. The Voice and Voice Therapy (7th edition). Boston: Allyn & Bacon, 2005.

 

VN_GM_THY_242;exp:30/8/2025