Cường giáp khi mang thai: Căn bệnh nguy hiểm cho sản phụ và thai nhi

Bạn đang mang thai và có những dấu hiệu như tim đập nhanh, bướu cổ, sụt cân không lý do, hay nóng trong người,...? Hãy cẩn thận, đây có thể là dấu hiệu của bệnh cường giáp khi mang thai - một căn bệnh nguy hiểm có thể gây ra nhiều biến chứng cho cả mẹ và bé.

1. Nguyên nhân gây cường giáp khi mang thai

Trong thai kỳ, nguyên nhân gây cường giáp thường gặp nhất là bệnh Basedow (hay bệnh Graves) - một bệnh tự miễn do rối loạn hệ miễn dịch, khiến cơ thể sản sinh ra kháng thể kích thích tuyến giáp hoạt động quá mức, chiếm khoảng 80 - 85% các trường hợp. 

Bên cạnh đó, sự gia tăng mạnh mẽ của nồng độ hormone hCG (human chorionic gonadotropin) - hormone do nhau thai sản sinh, cũng gây ra tình trạng cường giáp tạm thời trong giai đoạn đầu thai kỳ, đặc biệt ở những mẹ bầu bị ốm nghén nặng. [1]

Tuy nhiên, để chẩn đoán chính xác, bác sĩ cần dựa trên việc đánh giá tổng thể tiền sử bệnh lý, thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm chuyên sâu.

Bệnh Basedow là nguyên nhân phổ biến gây cường giáp khi mang thai

2. Dấu hiệu cường giáp khi mang thai

Cường giáp khi mang thai tuy có thể gây ra một số triệu chứng dễ nhận biết nhưng cũng rất dễ nhầm lẫn với những thay đổi bình thường của thai kỳ. 

Các dấu hiệu đáng lưu ý như tim đập nhanh hồi hộp ngay cả khi nghỉ ngơi, cảm giác nóng ran trong người và đổ mồ hôi nhiều bất thường, dễ cáu gắt, lo âu, mất ngủ. Ngoài ra còn có các biểu hiện bên ngoài như bướu cổ (tuyến giáp to lên), mắt lồi, tiêu chảy hoặc táo bón, sụt cân mặc dù vẫn ăn uống đủ chất. [2]

Nếu bạn gặp phải một hoặc nhiều dấu hiệu này, hãy thông báo ngay cho bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.

Các dấu hiệu cường giáp khi mang thai thường bị nhầm lẫn với những thay đổi bình thường của thai kỳ

3. Mức độ nguy hiểm của bệnh cường giáp khi mang thai

Bỏ qua những bất tiện về sức khỏe do các triệu chứng của cường giáp gây ra, mức độ nguy hiểm của bệnh còn thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai kỳ của sản phụ và sức khỏe của thai nhi. [1]

Đối với sản phụ

Bệnh cường giáp khi mang thai nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến sinh non - tình trạng em bé chào đời trước 37 tuần tuổi, tiềm ẩn nhiều nguy cơ về sức khỏe thai nhi. Ngoài ra, sản phụ còn có nguy cơ cao mắc tiền sản giật, một biến chứng thai nghén nguy hiểm với các triệu chứng như cao huyết áp và tổn thương cơ quan nội tạng. 

Bên cạnh đó, nếu không được kiểm soát đúng cách, cường giáp khi mang thai còn làm tăng nguy cơ mắc cơn bão giáp (cơn cường giáp kịch phát) - một tình trạng cực kỳ nghiêm trọng với các biểu hiện như sốt cao, mất nước, tiêu chảy, rối loạn nhịp tim, thậm chí có thể dẫn đến sốc và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Đối với thai nhi

Mức độ nguy hiểm của cường giáp khi mang thai đối với thai nhi phụ thuộc vào mức độ kiểm soát bệnh ở người mẹ. Nếu không được điều trị, bệnh cường giáp có thể ảnh hưởng đến thai nhi theo ba cách:

• Nếu bệnh cường giáp của mẹ không được kiểm soát tốt, thai nhi có nguy cơ cao bị nhịp tim nhanh, chậm phát triển trong bụng mẹ, sinh non, thậm chí là xảy ra tình trạng thai chết lưu trong tử cung. Đây chính là lý do then chốt trong việc cần phải điều trị dứt điểm bệnh cường giáp cho sản phụ. 
• Bệnh Basedow do rối loạn tự miễn có thể sản sinh ra kháng thể kích thích tuyến giáp (TSI) và chúng có khả năng lây truyền qua nhau thai, ảnh hưởng đến tuyến giáp của bé. Tuy nhiên, trường hợp này khá hiếm và thường chỉ xảy ra khi nồng độ TSI của mẹ ở mức cực kỳ cao. May mắn là thuốc kháng giáp cũng có thể gây ảnh hưởng qua nhau thai, giúp ngăn ngừa tình trạng tuyến giáp của bé hoạt động quá mức.

Nhìn chung, việc điều trị cường giáp ở sản phụ vẫn an toàn hơn cho thai nhi so với những nguy cơ sức khỏe do bệnh gây ra. Tuy nhiên, quá trình điều trị cần được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

Bệnh cường giáp khi mang thai gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả sản phụ và thai nhi

4. Phương pháp điều trị cường giáp khi mang thai

Hiện nay, có các phương pháp điều trị cường giáp khi mang thai như sử dụng thuốc kháng giáp ở liều lượng hợp lý, phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp cho những đối tượng dị ứng với thuốc kháng giáp, sử dụng nhóm thuốc chẹn beta giao cảm trong thời gian đầu khi thuốc kháng giáp chưa có tác dụng. [1]

Cường giáp khi mang thai mức độ nhẹ

Với những trường hợp cường giáp khi mang thai ở mức độ nhẹ, bác sĩ thường ưu tiên theo dõi sát sao tình trạng của mẹ và bé thay vì can thiệp bằng thuốc ngay lập tức. Điều này là do nồng độ hormone tuyến giáp chỉ tăng nhẹ và triệu chứng không quá nghiêm trọng.

Tuy nhiên, bác sĩ vẫn tiến hành xét nghiệm chức năng tuyến giáp (TSH và hormone tuyến giáp) hàng tháng để theo dõi diễn biến của bệnh. Mục tiêu chính là đảm bảo sức khỏe tổng thể cho cả mẹ và bé. 

Nếu tình trạng cường giáp trở nặng hơn, bác sĩ sẽ chuyển sang phương pháp điều trị bằng thuốc kháng giáp, và ưu tiên hoạt chất propylthiouracil (PTU) trong 3 tháng đầu thai kỳ. Liều dùng sẽ được điều chỉnh ở mức thấp nhất có thể để kiểm soát bệnh ở mẹ nhưng vẫn đảm bảo an toàn cho sự phát triển của thai nhi.

Điều trị với bệnh nhân dị ứng thuốc

Đối với những bệnh nhân dị ứng với thuốc kháng giáp, phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp là phương pháp điều trị thay thế hợp lý. Thời điểm thích hợp nhất để thực hiện phẫu thuật là vào ba tháng giữa thai kỳ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé. Việc cắt bỏ tuyến giáp sẽ giúp kiểm soát tình trạng cường giáp khi mang thai hiệu quả.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng phẫu thuật tiềm ẩn nguy cơ gây tổn thương tuyến cận giáp, dẫn đến hạ canxi máu sau mổ. Do đó, cần theo dõi sát sao tình trạng bệnh nhân sau phẫu thuật và bổ sung canxi nếu cần thiết. Ngoài ra, để đảm bảo chức năng tuyến giáp sau khi cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp, bác sĩ có thể chỉ định sản phụ sử dụng hormone tuyến giáp thay thế.

Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp có thể gây tổn thương tuyến cận giáp làm hạ canxi máu

Nhóm thuốc chẹn beta giao cảm

Nhóm thuốc chẹn beta giao cảm tuy không phải giải pháp điều trị chính cho cường giáp khi mang thai, nhưng lại đóng vai trò hỗ trợ đáng kể trong việc kiểm soát các triệu chứng khó chịu. Thuốc giúp giảm nhanh các biểu hiện như tim đập nhanh, hồi hộp và run tay chân do cường giáp gây ra. 

Tuy nhiên, bác sĩ sẽ cân nhắc hạn chế liều dùng và thời gian sử dụng thuốc vì một số nghiên cứu cho thấy việc dùng lâu dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Mục tiêu chính là cải thiện triệu chứng trong thời gian ngắn cho đến khi thuốc kháng giáp bắt đầu phát huy tác dụng, giúp thai kỳ của mẹ ổn định và dễ chịu hơn. [1]

5. Lưu ý khi điều trị cường giáp khi mang thai

Điều trị cường giáp khi mang thai đòi hỏi sự thận trọng và theo dõi chặt chẽ bởi vì cả mẹ và bé đều có thể gặp nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng cần ghi nhớ: [1]

• Tránh sử dụng I-ốt phóng xạ: I-ốt phóng xạ là phương pháp điều trị phổ biến cho cường giáp, nhưng nó hoàn toàn chống chỉ định cho phụ nữ mang thai. I-ốt phóng xạ có thể dễ dàng qua nhau thai và ảnh hưởng đến tuyến giáp của thai nhi, dẫn đến tổn thương tuyến giáp vĩnh viễn và suy giáp.
• Thật thận trọng khi sử dụng thuốc kháng giáp: Các loại thuốc kháng giáp tổng hợp là lựa chọn chính để điều trị cường giáp khi mang thai. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thuốc kháng giáp có thể ảnh hưởng đến tuyến giáp của thai nhi qua nhau thai, dẫn đến suy giáp. Do đó, liều dùng cần được điều chỉnh cẩn thận để đảm bảo kiểm soát bệnh ở mẹ nhưng vẫn an toàn cho bé.

Chống chỉ định phương pháp i-ốt phóng xạ để điều trị cường giáp cho phụ nữ mang thai

Cường giáp khi mang thai là căn bệnh nguy hiểm tiềm ẩn nhiều biến chứng cho cả mẹ và bé. Việc phát hiện và điều trị sớm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe thai sản. Hy vọng những thông tin hữu ích trên đây của 01minh đã giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh này.

 

Tài liệu tham khảo:

1. Hyperthyroidism in Pregnancy: https://www.thyroid.org/hyperthyroidism-in-pregnancy/ (Ngày truy cập: 08/06/2024)

2. Graves Disease in Pregnancy: https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=graves-disease-in-pregnancy-90-P02460 (Ngày truy cập: 08/06/2024)