Mối tương quan giữa béo phì và đái tháo đường

Béo phì không chỉ là vấn đề về cân nặng mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe bởi cách cơ thể sử dụng insulin. Tình trạng này có thể dẫn đến đái tháo đường tuýp 2 khi cơ thể không thể sử dụng insulin hiệu quả. Bài viết này sẽ giải thích chi tiết mối quan hệ giữa béo phì và đái tháo đường cũng như những phương pháp tránh bị đái tháo đường khi béo phì. 

1. Béo phì và đái tháo đường có mối liên hệ gì?

Béo phì và đái tháo đường có mối liên hệ mật thiết với nhau. Béo phì là một trong những nguyên nhân chính gây ra đái tháo đường type 2 và thường xảy ra ở người lớn tuổi. Cơ chế chính là khi cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ, đặc biệt là mỡ bụng có thể dẫn đến tình trạng cơ thể không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả để điều tiết đường huyết. [1]

Một số nghiên cứu đã chỉ ra người bị béo phì có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2 cao hơn 10 lần so với người bình thường. Bên cạnh đó, béo phì còn có thể là yếu tố gây ra nhiều bệnh lý khác như tăng huyết áp, mỡ trong máu và các bệnh tim mạch nguy hại đến sức khỏe tổng thể. [2]

2. Vì sao người béo phì thường mắc đái tháo đường tuýp 2?

Nguyên nhân chính người béo phì thường mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 liên quan đến một số yếu tố sau: [2]

• Kháng insulin: Người béo phì thường có mức độ mỡ trong cơ thể cao, đặc biệt là mỡ bụng. Mỡ vùng này có thể gây kháng insulin dẫn đến tình trạng tăng đường huyết.
• Di truyền: Người có bố mẹ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 cũng có nguy cơ cao hơn mắc bệnh này.
• Lối sống không lành mạnh: Chế độ ăn uống không lành mạnh, ít vận động và lối sống thiếu cân bằng cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 ở người béo phì.
• Tuổi tác: Người béo phì thường có nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 cao hơn khi họ già đi.

>> Xem thêm: ​Chế độ ăn chay trong đái tháo đường

3. Đánh giá tình trạng béo phì dựa trên chỉ số BMI

Để phát hiện tình trạng béo phì thông qua chỉ số BMI, người bệnh có thể tự tính toán BMI để theo dõi cân nặng, kiểm soát và duy trì mức cân nặng phù hợp, nhằm tránh các vấn đề về sức khỏe do thừa cân và béo phì. Công thức tính BMI cho người châu Á, dựa trên tiêu chuẩn của WHO - Tổ chức Y tế Thế giới được xác định như sau: BMI = Trọng lượng cơ thể / (chiều cao)². [3]

Bảng đánh giá tình trạng béo phì dựa trên chỉ số BMI: [3]

Lưu ý:

• Bảng này chỉ mang tính chất tham khảo, tình trạng béo phì của mỗi người có thể khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi, giới tính, tình trạng cơ thể.
• Để có kết quả chính xác nhất, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

4. Cần làm gì để tránh bị đái tháo đường khi béo phì?

Để tránh bị đái tháo đường khi bị béo phì, bạn có thể áp dụng các phương pháp sau: [4]

• Giảm cân: Giảm cân giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn và giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Bạn có thể bắt đầu bằng cách ăn ít calo và tập thể dục nhiều hơn.
• Chế độ ăn uống lành mạnh:
• Ăn ít tinh bột và đường: Tránh thực phẩm chứa nhiều đường và tinh bột như bánh ngọt, nước ngọt và các loại thực phẩm chế biến sẵn.
• Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu để tăng cường chất xơ trong chế độ ăn uống.
• Chọn chất béo lành mạnh: Ưu tiên các loại chất béo không bão hòa từ dầu ô liu, dầu cá và các loại hạt thay vì chất béo không lành mạnh từ thức ăn nhanh và thực phẩm chiên rán.
• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất giúp tăng cường độ nhạy insulin và giúp kiểm soát cân nặng. Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày bao gồm các hoạt động như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga.
• Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến đường huyết. Bạn có thể thực hiện các phương pháp giảm căng thẳng như thiền, yoga hoặc tập thở sâu.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp bạn theo dõi cân nặng, mức đường huyết và các chỉ số sức khỏe khác để phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến đái tháo đường.
• Uống đủ nước: Uống đủ nước mỗi ngày giúp hỗ trợ quá trình trao đổi chất và duy trì mức đường huyết ổn định.

Như vậy, béo phì và đái tháo đường là hai vấn đề sức khỏe có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường và ngược lại bệnh đái tháo đường có thể dẫn đến tăng cân và béo phì. Hiểu rõ mối quan hệ này là điều cần thiết để đưa ra các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả cho hai căn bệnh này.

>> Xem thêm: Những loại trái cây phù hợp cho bệnh nhân đái tháo đường

Tài liệu tham khảo:

1. What is the relationship between obesity and diabetes?

https://www.medicalnewstoday.com/articles/obesity-and-diabetes#summary ( Ngày truy cập: 10/7/2024) 

2. Diabetes and Obesity

https://www.diabetes.co.uk/diabetes-and-obesity.html ( Ngày truy cập: 10/7/2024) 

3. Body Mass Index Obesity, BMI, and Health A Critical Review

https://journals.lww.com/nutritiontodayonline/fulltext/2015/05000/body_mass_index__obesity,_bmi,_and_health__a.5.aspx#:~:text=An%20individual%20would%20be%20considered,30%20to%2035%20or%20greater. ( Ngày truy cập: 10/7/2024) 

4. Diabetes prevention: 5 tips for taking control Print

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-2-diabetes/in-depth/diabetes-prevention/art-20047639 ( Ngày truy cập: 10/7/2024)