Diễn tiến của đường đái tháo đường

 Bởi vì tiền đái tháo đường là một trạng thái trung gian chuyển tiếp từ đường huyết bình thường sang đái tháo đường nên không có gì ngạc nhiên khi diễn tiến của tiền đái tháo đường quan trọng và cần chú ý nhất là tiến triển thành đái tháo đường. Tiền đái tháo đường có thể được chẩn đoán dựa vào đường huyết đói (lúc này gọi là rối loạn đường huyết đói), đường huyết 2 giờ sau nghiệm pháp dung nạp glucose (lúc này gọi là rối loạn dung nạp glucose) hay HbA1C (lúc này gọi là tiền đái tháo đường theo tiêu chuẩn HbA1C).

1. Tỉ lệ diễn tiến thành đái tháo đường

Tùy số liệu của từng nghiên cứu với các đối tượng và thời điểm khác nhau mà tỉ lệ diễn tiến thành đái tháo đường được báo cáo không giống nhau. Những công trình trước đây ghi nhận khoảng 5-10% bệnh nhân tiền đái tháo đường sẽ chuyển sang đái tháo đường mỗi năm [1, 2]. Hiệp hội Đái tháo Đường Hoa Kỳ (American Diabetes Association – ADA) ước tính khoảng 70% bệnh nhân tiền đái tháo đường cuối cùng sẽ trở thành đái tháo đường tại một giai đoạn nào đó trong đời [3].

2. Diễn tiến của tiền đái tháo đường

Tuy nhiên, một số nghiên cứu gần đây cho thấy dấu hiệu khả quan hơn đối với bệnh nhân đái tháo đường. Sau 10 năm theo dõi bệnh nhân tiền đái tháo đường ở độ tuổi 45, có khoảng 14.2% nữ giới và 9.2% nam giới chuyển thành đái tháo đường [4]. Một nghiên cứu khác trên người lớn tuổi mới công bố năm 2021 cho thấy sau 6.5 năm theo dõi, chỉ có chưa tới 12% chuyển thành đái tháo đường [5]. Cụ thể, khi xét riêng từng dạng của tiền đái tháo đường, với tiền đái tháo đường theo tiêu chuẩn HbA1C, đến 59% bệnh nhân vẫn duy trì ở trạng thái tiền đái tháo đường đến cuối nghiên cứu, 13% hồi phục về trạng thái đường huyết bình thường và chỉ có 9% chuyển thành đái tháo đường (Hình 1). Tỉ lệ này không khác biệt giữa nam và nữ hay giữa bệnh nhân trên và dưới 75 tuổi.

3. Xét nghiệm đường huyết đói

Tương tự vậy, nếu xét riêng rối loạn đường huyết đói, chỉ có 8% chuyển thành đái tháo đường, thấp hơn so với con số 32% vẫn giữ nguyên tình trạng tiền đái tháo đường. Đáng ngạc nhiên là, lên đến 44% có khả năng hồi phục về mức đường huyết bình thường (Hình 2).

4. Xét nghiệm HbA1C

Như vậy, có thể thấy khi bạn đã bị rối loạn HbA1C, khả năng hồi phục thấp hơn chỉ rối loạn đường huyết đói đơn thuần. Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng hầu hết bệnh nhân tiền đái tháo đường theo tiêu chuẩn HbA1C vẫn giữ nguyên trạng thái tiền đái tháo đường hoặc tiến triển thành đái tháo đường sau 5 năm theo dõi. Ngược lại, tiền đái tháo đường theo tiêu chuẩn đường huyết đói hoặc đường huyết 2 giờ sau nghiệm pháp dung nạp glucose có xu hướng hồi phục về bình thường cao hơn, trong đó chỉ có sự đảo ngược từ tiền đái tháo đường theo tiêu chuẩn đường huyết 2 giờ sau nghiệm pháp dung nạp glucose mới làm giảm được 50% nguy cơ bệnh lý tim mạch và tử vong trong tương lai [6].

Hình 1: Diễn tiến của tiền đái tháo đường theo tiêu chuẩn HbA1C [5]

Hình 2: Diễn tiến của tiền đái tháo đường theo tiêu chuẩn đường huyết đói [5]

5. Các đặc điểm khác của diễn tiến tiền đái tháo đường

Tương tự vậy, một nghiên cứu khác ở Thụy Điển cho thấy sau 12 năm theo dõi người lớn tuổi tiền đái tháo đường, chỉ 13% trở thành đái tháo đường, trong khi 22% trở lại đường huyết bình thường. Các đặc điểm khác như huyết áp thấp, không có bệnh tim mạch và giảm được cân nặng là những yếu tố thúc đẩy sự hồi phục của tiền đái tháo đường, trong khi bệnh nhân béo phì tại thời điểm nhận vào nghiên cứu có xu hướng tiến triển thành đái tháo đường cao hơn so với người cân nặng bình thường hay thiếu cân (Hình 3) [7]. Những kết quả này mở ra cơ hội và triển vọng lớn trong việc điều trị tiền đái tháo đường.

Hình 3: Các yếu tố thúc đẩy sự hồi phục của tiền đái tháo đường [6]

Tóm lại, dù cùng là tiền đái tháo đường nhưng mức độ diễn tiến hay hồi phục không giống nhau giữa các thể. Trong đó, người bị rối loạn đường huyết đói và rối loạn dung nạp glucose có khả năng quay trở về đường huyết bình thường cao hơn so với người đã bị bất thường HbA1C.

Các nghiên cứu ở người lớn tuổi cho thấy tỷ lệ hồi phục dù xét theo tiêu chuẩn nào cũng đều cao hơn tỉ lệ tiến triển thành đái tháo đường. Do vậy, đây là tín hiệu tích cực cho thấy việc điều trị tiền đái tháo đường là khả thi và có khả năng mang lại kết quả khả quan nếu như bạn tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ. Những yếu tố như huyết áp, cân nặng và bệnh tim mạch nếu được quản lý tốt sẽ giúp làm tăng khả năng hồi phục tiền đái tháo đường.

Tài liệu tham khảo

1.  Forouhi NG, Luan J, Hennings S, et al. Incidence of Type 2 diabetes in England and its association with baseline impaired fasting glucose: the Ely study 1990–2000. Diabet Med. 2007;24:200–7
2.  Nathan DM, Davidson MB, DeFronzo RA, et al. Impaired fasting glucose and impaired glucose tolerance: implications for care. Diabetes Care. 2007;30:753–9
3.  Nathan DM, Davidson MB, DeFronzo RA, Heine RJ, Henry RR, Pratley R, Zinman B, American Diabetes Association. Diabetes Care. 2007 Mar; 30(3):753-9
4.  van Herpt TTW, Ligthart S, Leening MJG, van Hoek M, Lieverse AG, Ikram MA, Sijbrands EJG, Dehghan A, Kavousi M. Lifetime risk to progress from pre-diabetes to type 2 diabetes among women and men: comparison between American Diabetes Association and World Health Organization diagnostic criteria. BMJ Open Diabetes Res Care. 2020 Nov;8(2):e001529
5.  Rooney MR, Rawlings AM, Pankow JS, Echouffo Tcheugui JB, Coresh J, Sharrett AR, Selvin E. Risk of Progression to Diabetes Among Older Adults With Prediabetes. JAMA Intern Med. 2021 Apr 1;181(4):511-519
6.  Dorte Vistisen, Mika Kivimaki (2019). Reversion From Prediabetes to Normoglycaemia and Risk of Cardiovascular Disease and Mortality: The Whitehall II Cohort Study. Diabetologia, 62(8):1385-1390
7.  Shang Y, Marseglia A, Fratiglioni L, Welmer AK, Wang R, Wang HX, Xu W. Natural history of prediabetes in older adults from a population-based longitudinal study. J Intern Med. 2019 Sep;286(3):326-340

VN_GM_PRE-DIA_236;EXP: 31/12/2023