TIỀN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG VÀ COVID-19 – NÊN QUAN TÂM NHƯ THẾ NÀO CHO ĐÚNG MỨC

Tiền đái tháo đường và COVID-19 ngày càng được quan tâm hơn. Tiền đái tháo đường là tình trạng rối loạn đường huyết kéo dài nhưng ở mức độ nhẹ hơn đái tháo đường. Hiện đã có nhiều nghiên cứu cho thấy đái tháo đường làm COVID-19 nặng lên (Hình 1) [1]. Tuy nhiên, chưa có nhiều khảo sát về người tiền đái tháo đường khi mắc COVID-19. Mặc dù vậy, tỉ lệ tiền đái tháo đường chưa phát hiện trong dân số được cho là khá cao. Do đó, nên dành sự chú ý đúng mức cho bệnh lý này trong bối cảnh đại dịch.

Tiền đái tháo đường gây rối loạn gì?

Đầu tiên, tiền đái tháo đường có nguy cơ trở thành đái tháo đường típ 2 nếu không được điều trị. Ngoài ra, giống đái tháo đường, bệnh nhân tiền đái tháo đường tăng khả năng bị biến chứng tim mạch, thần kinh. Nói cách khác, người bệnh đã có khả năng bị biến chứng từ khi đường huyết mới tăng nhẹ. Xét riêng hệ miễn dịch, người tiền đái tháo đường đã tăng các hiện tượng viêm trong máu, thể hiện bởi tăng các loại bạch cầu và nhiều chỉ số viêm khác [2].

COVID-19 gây rối loạn gì?

Một trong những hiện tượng được biết đến rõ rệt nhất ở người bệnh COVID-19 là rối loạn hệ miễn dịch. Cụ thể, virus gây bệnh kích hoạt hệ miễn dịch ở người bệnh. Hậu quả là cơ thể phản ứng quá mức với tác nhân. Hiện tượng viêm cũng được cho là tăng rõ ở người bệnh COVID-19. Điều này vốn không thường gặp trong các tình huống nhiễm virus thông thường [3]. Những phản ứng này đôi lúc không giúp cơ thể đào thải virus mà ngược lại, làm bệnh tiến triển nặng thêm. Nếu nhiều cơ quan như tim, phổi, thận bị ảnh hưởng, khả năng tử vong tăng cao.

Người tiền đái tháo đường nhiễm COVID-19 có thể gặp nguy cơ gì?

Dựa trên mối liên hệ chung là hiện tượng viêm và rối loạn miễn dịch, bệnh nhân tiền đái tháo đường khi mắc COVID-19 được dự đoán dễ có khả năng tiến triển nặng hơn người đường huyết bình thường. Mối quan tâm này không chỉ bắt nguồn từ COVID-19 mà đã xuất phát từ năm 2003. Khi dịch SARS xảy ra (cũng do một virus họ corona gây nên), nghiên cứu tìm thấy mối liên hệ đầu tiên giữa nhiễm virus corona và tăng đường huyết [4]. Đến đại dịch COVID-19, nghiên cứu lại tìm ra rằng sự rối loạn miễn dịch và tăng hiện tượng viêm ở người tăng đường huyết làm nặng thêm triệu chứng của nhiễm COVID-19 [2].

Một nghiên cứu gần đây khẳng định lại người tiền đái tháo đường nhiễm COVID-19 dễ mắc biến chứng nặng hơn [5]. Tiền đái tháo đường được một số tác giả gọi là “kẻ giết người thầm lặng” (silent killer) [6]. Như vậy, bất kỳ dạng tăng đường huyết nặng hay nhẹ nào cũng đều không tốt ở người bệnh COVID-19 (Hình 2) [7]. Nghiên cứu nói trên cũng đưa ra lời khuyên rằng tầm soát tiền đái tháo đường ở người nhiễm COVID-19 là phương án thích hợp. Bằng cách này, bác sĩ có thể phát hiện sớm bệnh nhân tiền đái tháo đường, từ đó đưa ra kế hoạch quản lý tối ưu nhất. Đây được xem là cách để phòng ngừa và hạn chế biến chứng nặng cho người tiền đái tháo đường trong đại dịch COVID-19.

Người tiền đái tháo đường nhiễm COVID-19 cần quan tâm điều gì?

Trong giai đoạn nhiễm COVID-19, người tiền đái tháo đường cần được học cách nhận biết triệu chứng của đường huyết kém kiểm soát. Những biểu hiện do đường huyết tăng cao bao gồm thường xuyên khát nước, phải uống nước nhiều, thèm ăn, đồ ngọt. Ngoài ra, bệnh nhân có thể cần tự theo dõi đường huyết tại nhà thường xuyên hơn. Một kết quả đường huyết cao bất thường đòi hỏi phải liên hệ bác sĩ để được tư vấn kịp thời. Bổ sung đủ nước trong giai đoạn này đóng vai trò quan trọng, đặc biệt nếu có sốt cao. Cố gắng duy trì chế độ ăn uống và luyện tập trước đây nếu được. Điều này sẽ giúp ổn định đường huyết của bạn. Không nên tự ý dùng thuốc điều trị COVID-19 vì có thể ảnh hưởng đến đường huyết.

Mặt khác, người tiền đái tháo đường cũng cần chú ý những triệu chứng thể hiện COVID-19 nặng lên. Chúng bao gồm tăng khó thở, đau ngực hay giảm chỉ số SpO2. Đây là các dấu hiệu nặng, cần phải liên hệ bác sĩ sớm.

Tóm lại, tiền đái tháo đường có khả năng làm triệu chứng COVID-19 nặng lên. Do vậy, người tiền đái tháo đường cần quan tâm nhận biết các dấu hiệu nặng để kịp thời được chẩn đoán và xử trí. Nên duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh, uống đủ nước và luyện tập vừa sức dành cho người tiền đái tháo đường. Hạn chế sử dụng thuốc nếu không có chỉ định của bác sĩ.

Tài liệu tham khảo

1. Zhu L, She ZG, Cheng X, Qin JJ, Zhang XJ, Cai J, Lei F, Wang H, Xie J, Wang W, Li H, Zhang P, Song X, Chen X, Xiang M, Zhang C, Bai L, Xiang D, Chen MM, Liu Y, Yan Y, Liu M, Mao W, Zou J, Liu L, Chen G, Luo P, Xiao B, Zhang C, Zhang Z, Lu Z, Wang J, Lu H, Xia X, Wang D, Liao X, Peng G, Ye P, Yang J, Yuan Y, Huang X, Guo J, Zhang BH, Li H. Association of Blood Glucose Control and Outcomes in Patients with COVID-19 and Pre-existing Type 2 Diabetes. Cell Metab. 2020 Jun 2;31(6):1068-1077.e3
2. Grossmann V, Schmitt VH, Zeller T, Panova-Noeva M, Schulz A, Laubert-Reh D, Juenger C, Schnabel RB, Abt TG, Laskowski R, Wiltink J, Schulz E, Blankenberg S, Lackner KJ, Münzel T, Wild PS. Profile of the Immune and Inflammatory Response in Individuals With Prediabetes and Type 2 Diabetes. Diabetes Care. 2015 Jul;38(7):1356-64
3. Paces J, Strizova Z, Smrz D, Cerny J. COVID-19 and the immune system. Physiol Res. 2020 Jul 16;69(3):379-388
4. Yang JK, Lin SS, Ji XJ, Guo LM. Binding of SARS coronavirus to its receptor damages islets and causes acute diabetes. Acta Diabetol. 2010 Sep;47(3):193-9
5. Heidarpour M, Abhari AP, Sadeghpour N, Shafie D, Sarokhani D. Prediabetes and COVID-19 severity, an underestimated risk factor: A systematic review and meta-analysis. Diabetes Metab Syndr. 2021 Nov-Dec;15(6):102307
6. Sosibo AM, Khathi A. Pre-diabetes and COVID-19, could we be missing the silent killer? Exp Biol Med (Maywood). 2021 Feb;246(4):369-370
7. https://www.everydayhealth.com/coronavirus/researchers-identify-link-between-covid-19-and-new-diabetes-cases/

VN_GM_DIA_280; EXP: 27/5/2024