Những điều cần biết về ung thư tuyến giáp thể nhú
Ung thư tuyến giáp thể nhú là một trong những loại ung thư khá phổ biến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về căn bệnh này. Việc nắm bắt những thông tin cần thiết về ung thư tuyến giáp thể nhú như triệu chứng, nguyên nhân, phương pháp chẩn đoán sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong việc phòng ngừa và kiểm soát bệnh. Bài viết này sẽ cung cấp những kiến thức cơ bản về ung thư tuyến giáp thể nhú, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về loại bệnh này và có những biện pháp bảo vệ sức khỏe phù hợp và hiệu quả.
1. Ung thư tuyến giáp thể nhú là gì?
Ung thư tuyến giáp thể nhú là một loại ung thư tuyến giáp phổ biến nhất, chiếm khoảng 80 - 85% tổng số trường hợp ung thư tuyến giáp. Nó là một loại ung thư phát triển từ các tế bào tuyến giáp, đặc biệt là các tế bào nhú loại tế bào thường gặp nhất trong tuyến giáp. [1] [2] [3]
Khoảng 10% bệnh nhân có thể phát hiện di căn hạch ngay từ lần đầu chẩn đoán. Tuy nhiên, tiên lượng của bệnh nhân dưới 55 tuổi thường tốt hơn, đặc biệt là ở những trường hợp chưa có di căn. Ở trẻ em, khối u tuyến giáp thường lớn hơn và di căn hạch có thể xuất hiện sớm hơn. Do đó, việc theo dõi và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng đối với sức khỏe của mỗi chúng ta.
Ung thư tuyến giáp thể nhú là loại ung thư rất phổ
2. Nguyên nhân dẫn đến ung thư tuyến giáp thể nhú
Nguyên nhân chính dẫn đến ung thư tuyến giáp thể nhú vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng có một số yếu tố liên quan đến sự phát triển của bệnh này:
Yếu tố di truyền
Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ung thư tuyến giáp thể nhú. Một số hội chứng di truyền như: Đa polyp tuyến gia đình, hội chứng Gardner, hội chứng Werner và phức hợp Carney có liên kết với nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp thể nhú rất cao. Thực tế, khoảng 5% số ca ung thư tuyến giáp thể nhú được ghi nhận là có yếu tố di truyền từ gia đình. [2]
Yếu tố di truyền ảnh hưởng đến sự phát triển bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú
Rối loạn hệ miễn dịch
Một trong những yếu tố có thể góp phần dẫn đến ung thư tuyến giáp thể nhú là rối loạn hệ miễn dịch. Khi hệ miễn dịch bị suy yếu, cơ thể trở nên dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn.
Trong một số trường hợp, hệ miễn dịch bị rối loạn có thể tấn công nhầm các tế bào khỏe mạnh của cơ thể, bao gồm cả tế bào tuyến giáp, gây ra viêm nhiễm và làm tăng nguy cơ phát triển ung thư. Điều này có thể xảy ra do sự sản sinh các kháng thể tự miễn, tấn công các tế bào tuyến giáp, làm thay đổi cấu trúc của chúng và thúc đẩy quá trình phát triển bất thường dẫn đến ung thư.
Rối loạn hệ miễn dịch có thể là nguyên nhân gây bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú
Nhiễm phóng xạ
Nhiễm phóng xạ là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến ung thư tuyến giáp thể nhú. Phóng xạ, đặc biệt là phóng xạ ion hóa, có thể gây tổn thương DNA trong tế bào, dẫn đến sự phát triển của các tế bào ung thư.
Các nguồn phóng xạ bao gồm tai nạn hạt nhân như: Chernobyl và Fukushima và phóng xạ y tế sử dụng trong xạ trị. Khi tuyến giáp hấp thụ iốt phóng xạ, bức xạ phát ra có thể gây đột biến gen và thay đổi cấu trúc tế bào, làm tăng nguy cơ ung thư. [2] [3]
Để phòng ngừa, cần hạn chế tiếp xúc với phóng xạ, giám sát y tế định kỳ, và bổ sung iốt không phóng xạ khi cần thiết.
Nhiễm phóng xạ điều trị bệnh lý khác cũng có thể bị ung thư tuyến giáp thể nhú
Giới tính
Độ tuổi từ 30 đến 50 là giai đoạn phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp cao hơn nam giới từ 2 đến 4 lần. Nguyên nhân chính là sự tác động của hoóc-môn nữ, đặc biệt là estrogen thúc đẩy quá trình hình thành các bướu ở tuyến giáp và hạch cổ tuyến giáp. Những bướu này, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể tiến triển thành ung thư tuyến giáp. [1] [3]
Phụ nữ giai đoạn 30 - 50 tuổi nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú cao
Mắc bệnh tuyến giáp
Những người mắc các bệnh lý về tuyến giáp như: Bướu tuyến giáp, viêm tuyến giáp, hội chứng Basedow hoặc bất kỳ rối loạn nào liên quan đến hormone tuyến giáp đều có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư tuyến giáp so với những người bình thường. [1]
Tác dụng phụ một số loại thuốc
Bác sĩ thường chỉ định cho bệnh nhân mắc các bệnh liên quan đến tuyến giáp sử dụng thuốc iốt phóng xạ. Đây cũng một yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến giáp.
Tác dụng phụ một số loại thuốc có thể dẫn đến bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú
Ngoài ra, có một số yếu tố khác như: Thiếu iốt, hút thuốc lá, uống rượu thường xuyên, thừa cân và béo phì,… cũng có thể dẫn đến bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú.
3. Triệu chứng thường gặp khi mắc ung thư tuyến giáp thể nhú
Bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú thường không có dấu hiệu rõ ràng. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp mà bệnh nhân có thể chú ý đến: [1]
- Nổi cục ở cổ: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất của ung thư tuyến giáp. Cục u có thể xuất hiện nhỏ và cứng hoặc lớn hơn, thường không đau và có thể di chuyển khi chạm vào. [1] [2] [3]
- Khàn giọng: Do khối u tuyến giáp chèn ép vào dây thanh quản, gây ra sự thay đổi về âm thanh giọng nói. Giọng nói trở nên khàn hoặc không rõ ràng. [1]
- Khó nuốt: Khối u tuyến giáp có thể gây khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc nước uống do bị chèn ép vào thực quản.
- Khó thở: Nếu khối u tuyến giáp lớn và chèn ép vào khí quản, có thể dẫn đến cảm giác khó thở.
- Sưng hạch bạch huyết ở cổ: Đây là dấu hiệu phổ biến khi khối u tuyến giáp đã lan rộng và di căn sang các hạch bạch huyết ở vùng cổ. [1]
- Đau cổ: Mặc dù không phải là triệu chứng thường gặp, đau cổ có thể xuất hiện ở các giai đoạn muộn của bệnh.
- Thay đổi giọng nói: Ngoài khàn hoặc nói không rõ ràng, có thể có sự thay đổi về giọng điệu khi nói.
Nổi cục ở cổ là triệu chứng phổ biến bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú
4. Bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú có nguy hiểm không?
Ung thư tuyến giáp là một bệnh nghiêm trọng, nhưng có thể điều trị được nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Kết quả điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại ung thư, giai đoạn bệnh, tuổi tác, sức khỏe tổng thể của bệnh nhân, cũng như cách thức điều trị và khả năng đáp ứng của cơ thể. Để tăng cơ hội sống sót và cải thiện sức khỏe, người bệnh cần khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. [2]
Các phương pháp điều trị thông thường bao gồm phẫu thuật, tia X, thuốc chống ung thư và sử dụng hormone thay thế.
Tình trạng bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú phụ thuộc vào nhiều yếu tố
5. Phương pháp chẩn đoán ung thư tuyến giáp thể nhú
Siêu âm
Siêu âm là một trong những phương pháp phổ biến để chẩn đoán bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú. Phương pháp này sử dụng sóng siêu âm để theo dõi hình ảnh của tuyến giáp và các vùng xung quanh trên màn hình, giúp bác sĩ xem xét và đánh giá tình trạng khối u.
Khi áp dụng phương pháp này bác sĩ có thể nhìn thấy kích thước của u, vị trí và tính chất của nó. Giúp xác định u có gây tổn thương ảnh hưởng cấu trúc xung quanh đến các dây thần kinh, mạch máu hay tuyến nội tiết khác không. [1]
Mặc dù siêu âm không phải là phương pháp duy nhất để chẩn đoán ung thư tuyến giáp thể nhú (cần kết hợp với các phương pháp khác như xét nghiệm máu, chụp CT, MRI), nhưng rất hữu ích để sớm phát hiện các thay đổi và theo dõi sự phát triển của u sau khi được chẩn đoán. Qua đó, giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân.
Siêu âm cổ là phương pháp chẩn đoán bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú
Chọc hút kim nhỏ FNA
Để chẩn đoán ung thư tuyến giáp thể nhú, bác sĩ thường sử dụng phương pháp chẩn đoán tế bào học (FNA). Bắt đầu bằng siêu âm và sử dụng một kim nhỏ để chọc hút mẫu tế bào từ nhân tuyến giáp. Sau đó, mẫu tế bào được phết lên lam kính và quan sát dưới kính hiển vi để xác định có tế bào ung thư hay không. Phương pháp này nhanh chóng, an toàn và có độ chính xác cao, lên tới 90 - 95%. [1] [2] [3]
Bác sĩ có thể thực hiện chẩn đoán tế bào học trực tiếp tại chỗ, từ u hoặc từ các hạch bạch huyết. Kết quả sẽ được đánh giá dựa trên phân loại Bethesda 2017, giúp xác định chính xác tình trạng bệnh của bệnh nhân.
Phương pháp FNA giúp chẩn đoán bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú
Xạ hình
Xạ hình tuyến giáp thường sử dụng đồng vị phóng xạ I-131 để kiểm tra chức năng và cấu trúc của tuyến giáp. I-131 hấp thụ các tế bào tuyến giáp và quá trình này được ghi lại bằng máy ảnh gamma. Phương pháp này giúp chẩn đoán các bệnh lý như bướu cổ, viêm tuyến giáp và ung thư tuyến giáp. Ung thư tuyến giáp thể nhú thường không hoặc ít hấp thụ i-ốt và sẽ hiện lên dưới dạng nhân lạnh trên xạ hình. [1]
Bên cạnh đó, phương pháp này cũng giúp xác định tuyến giáp lạc chỗ, kiểm tra mô giáp còn lại sau phẫu thuật và phát hiện di căn xa. [1] Đây là phương pháp an toàn và hiệu quả, cung cấp thông tin quan trọng cho bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh lý tuyến giáp.
Xét nghiệm hormone
Xét nghiệm hormone là phương pháp chẩn đoán kiểm tra chức năng hoạt động của tuyến giáp và phát hiện những biến đổi bất thường. Các xét nghiệm thông thường bao gồm TSH (Thyroid-stimulating hormone), T4 (Thyroxine) và T3 (Triiodothyronine).Mức cao của TSH thể hiện chức năng tuyến giáp bị suy giảm và mức nồng độ hormone thấp thì cho thấy tuyến giáp đang hoạt động quá mức. [2] T4 và T3 cũng được sử dụng để đánh giá chức năng của tuyến giáp.
Ở giai đoạn mới bắt đầu của ung thư tuyến giáp thể nhú, xét nghiệm hormone thường không phát hiện được sự thay đổi. Tuy nhiên, một số trường hợp có kết quả TSH tăng và mức T4/T3 giảm.
Xét nghiệm hormone giúp chẩn đoán bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú
Nhuộm hóa mô miễn dịch
Nhuộm hóa mô miễn dịch (IHC) thường được sử dụng kháng thể để phát hiện và định vị các protein đặc hiệu trong tế bào ung thư. [4]
Nhuộm hóa mô miễn dịch (IHC) hoạt động như sau: Đầu tiên, mẫu mô bệnh được xử lý và phủ lên một lam kính. Sau đó, kháng thể chứa chất nhuộm màu đặc hiệu được áp dụng lên mẫu mô. Kháng thể này sẽ liên kết với các protein mục tiêu có trong tế bào ung thư. Khi nhìn qua kính hiển vi, màu nhuộm sẽ giúp bác sĩ xác định vị trí và số lượng các protein này trong mẫu mô từ đó phân biệt được tế bào ung thư và tế bào bình thường. [4]
IHC có nhiều ứng dụng trong chẩn đoán ung thư tuyến giáp thể nhú, bao gồm phân biệt loại tế bào ung thư như: Ung thư tuyến giáp thể nhú, thể nang, thể tủy, và đánh giá mức độ tình trạng của ung thư. Giúp xác định các yếu tố dự đoán về khả năng phản ứng với điều trị và tiên lượng bệnh của bệnh nhân.
Các protein phổ biến thường được sử dụng trong IHC cho ung thư tuyến giáp thể nhú bao gồm: Thyroglobulin (Tg), Calcitonin, Ki-67 và p53.
Chẩn đoán hình ảnh CT/MRI
Chẩn đoán bằng CT (Computed Tomography - Chụp cắt lớp vi tính) và MRI (Magnetic Resonance Imaging - Chụp cộng hưởng từ) là hai phương pháp chẩn đoán và đánh giá tình trạng ung thư tuyến giáp thể nhú. [1][3]
CT cho phép tạo ra hình ảnh rõ nét về cấu trúc tuyến giáp và có thể phát hiện các khối u nhỏ. Đánh giá được mức độ của khối u với các mô xung quanh. Tuy nhiên, CT không phân biệt chính xác các loại tế bào ung thư vì vậy cần kết hợp với các phương pháp khác như MRI.
MRI cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về cấu trúc của tuyến giáp, đặc biệt là các mô mềm. Giúp phân biệt chính xác các loại tế bào ung thư tuyến giáp.
Cả hai phương pháp này có ứng dụng quan trọng trong việc phát hiện các khối u tuyến giáp, kiểm tra kích thước, vị trí và mức độ của chúng vào các cơ quan xung quanh. [3] Điều này giúp cho việc lựa chọn phương pháp điều trị và theo dõi hiệu quả điều trị sau này.
Phương pháp chụp MRI giúp chẩn đoán bệnh ung thư tuyến giáp thể nhú
Chẩn đoán kích thước
Bằng cách sử dụng siêu âm, CT và MRI, các bác sĩ có thể đo kích thước của khối u để đánh giá mức độ xâm lấn và lựa chọn phương pháp điều trị.[3] Khối u lớn thường có nguy cơ di căn cao và tái phát do đó việc đo kích thước giúp quyết định điều trị hiệu quả hơn. Các khối u được phân loại dựa trên kích thước để bác sĩ có thể lựa chọn phương án điều trị phù hợp nhất cho từng trường hợp cụ thể.
Ung thư tuyến giáp thể nhú là loại ung thư phổ biến của tuyến giáp, có tiên lượng tốt nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Các tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị đã giúp nhiều bệnh nhân hồi phục hoàn toàn. Để đạt hiệu quả điều trị tối ưu và cải thiện tình trạng bệnh, việc chủ động chăm sóc sức khỏe và thăm khám định kỳ là rất quan trọng. Điều này giúp bạn tăng cơ hội chiến thắng ung thư tuyến giáp thể nhú và duy trì một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc.
Tài liệu tham khảo:
1.Papillary Thyroid Cancer: https://columbiasurgery.org/conditions-and-treatments/papillary-thyroid-cancer (Ngày truy cập: 19/6/2024)
2. Papillary Thyroid Cancer (PTC): https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23382-papillary-thyroid-cancer-ptc (Ngày truy cập: 19/6/2024)
3. Thyroid cancer - papillary carcinoma: https://www.mountsinai.org/health-library/diseases-conditions/thyroid-cancer-papillary-carcinoma (Ngày truy cập: 19/6/2024)
4. Immunohistochemistry: https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/25090-immunohistochemistry (Ngày truy cập: 20/6/2024)