Thức khuya đái tháo đường: Hệ lụy tiềm ẩn nguy hiểm chớ nên xem thường

Khi ngủ, cơ thể sản xuất ra các hormone điều chỉnh lượng đường trong máu, bao gồm insulin và cortisol. Theo kết quả một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Annals of Internal Medicine, thiếu ngủ có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh đái tháo đường type 2, đặc biệt ở phụ nữ trung niên. [1] Cùng 01minh tìm hiểu chi tiết về hệ luỵ tiềm ẩn của thức khuya ảnh hưởng đến bệnh đái tháo đường trong bài viết sau.

1. Mối liên quan giữa đường huyết và giấc ngủ

Mức đường huyết (glucose máu) là lượng đường trong máu của bạn. Đường là nguồn năng lượng chính của cơ thể và đến từ thực phẩm bạn ăn. Khi bạn tiêu thụ thức ăn, cơ thể bạn sẽ phân giải nó thành glucose, được hấp thụ vào máu. Insulin, một loại hormone được sản xuất bởi tuyến tụy, giúp glucose từ máu đi vào tế bào để sử dụng làm năng lượng. [2]

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lượng đường trong máu và sức khỏe tổng thể của những người mắc bệnh đái tháo đường. Khi ngủ, cơ thể sản xuất ra các hormone điều chỉnh lượng đường trong máu, bao gồm insulin và cortisol. Ảnh hưởng của thiếu ngủ đối với lượng đường trong máu gồm có: [3]

• Tăng mức độ hormone căng thẳng cortisol: Cortisol có thể làm cản trở chức năng insulin và tăng lượng đường trong máu.
• Giảm độ nhạy insulin: Insulin là hormone giúp đưa đường từ máu vào tế bào để sử dụng làm năng lượng. Khi thiếu ngủ, độ nhạy insulin giảm, khiến cơ thể cần nhiều insulin hơn để kiểm soát lượng đường trong máu.
• Gây rối loạn hormone: Thiếu ngủ có thể ảnh hưởng đến các hormone khác như ghrelin (kích thích sự thèm ăn) và leptin (tạo cảm giác no), dẫn đến ăn nhiều hơn và tăng cân. 

Mối liên hệ đường huyết và giấc ngủ 

2. Mức đường huyết khi ngủ và thức

Mức đường huyết trung bình khi ngủ thường thấp hơn so với khi thức. Lý do là cơ thể bạn không sử dụng nhiều glucose khi ngủ. Tuy nhiên, việc kiểm soát chặt chẽ lượng đường trong máu vẫn cần thiết trong khi ngủ để tránh biến chứng đái tháo đường. [4]

Mức đường huyết khi ngủ: Mức đường huyết của bạn thường sẽ giảm nhẹ trong lúc ngủ. Nguyên nhân do cơ thể không sử dụng nhiều năng lượng khi bạn ngủ. Tuy nhiên, mức đường huyết không nên giảm quá thấp, vì có thể dẫn đến khả năng bị hạ đường huyết, gây ra các triệu chứng như đổ mồ hôi, run rẩy và lú lẫn.

Mức đường huyết khi thức: Mức đường huyết của bạn thường sẽ tăng nhẹ sau khi bạn thức dậy, vì cơ thể đang chuẩn bị cho ngày mới. Sau đó, mức đường huyết sẽ dao động trong suốt cả ngày tùy thuộc vào các yếu tố được nêu ở trên.

>> Xem thêm: ​Theo dõi đường huyết tại nhà: tầm quan trọng và cách thực hiện

3. Thức khuya là nguyên do tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường?

Thức khuya là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường, đặc biệt là đái tháo đường tuýp 2. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra mối liên hệ giữa việc thiếu ngủ và nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Một số lý giải cho mối liên hệ này bao gồm: [5]

• Rối loạn hormone: Khi ngủ, cơ thể sản xuất ra các hormone điều chỉnh lượng đường trong máu, bao gồm insulin và cortisol. Thiếu ngủ có thể làm rối loạn sự cân bằng hormone này, dẫn đến tăng lượng đường trong máu.
• Giảm độ nhạy insulin: Insulin là hormone giúp đưa đường từ máu vào tế bào để sử dụng làm năng lượng. Thiếu ngủ có thể làm giảm độ nhạy insulin, khiến cơ thể cần nhiều insulin hơn để kiểm soát lượng đường trong máu.
• Tăng cảm giác thèm ăn: Thiếu ngủ có thể làm tăng mức độ của hormone ghrelin kích thích sự thèm ăn và giảm mức độ hormone leptin tạo cảm giác no, dẫn đến việc ăn nhiều hơn và tăng cân.
• Căng thẳng: Thiếu ngủ có thể làm tăng mức độ căng thẳng, dẫn đến việc tăng tiết hormone cortisol. Hormone này có thể ảnh hưởng đến chức năng insulin và làm tăng lượng đường trong máu.

Ngoài ra, thức khuya còn có thể dẫn đến những thói quen sinh hoạt không lành mạnh khác như ăn uống không điều độ, ít vận động, hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, bia rượu,...

Do đó, để phòng ngừa bệnh đái tháo đường, bạn nên tránh thức khuya và duy trì thói quen ngủ đủ giấc, lý tưởng là 7 - 8 tiếng mỗi đêm. Bên cạnh đó, bạn cũng cần có chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và tránh xa các thói quen có hại cho sức khỏe.

Thức khuya có thể làm tăng nguy cơ tiểu đường tuýp 2 kèm theo các triệu chứng như căng thẳng, thèm ăn, rối loạn hormone

>> Xem thêm: ​Chế độ ăn DASH cho bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2

4. Quản lý đường huyết thông qua giấc ngủ

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lượng đường trong máu và sức khỏe tổng thể của những người mắc bệnh đái tháo đường. Do đó, ngủ đủ giấc là một phần quan trọng trong việc quản lý bệnh đái tháo đường và duy trì sức khỏe tốt. Dưới đây là một số mẹo giúp bạn ngủ đủ giấc và kiểm soát lượng đường trong máu: [6]

• Thiết lập lịch ngủ đều đặn: Cố gắng đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, ngay cả vào cuối tuần. Điều này sẽ giúp cơ thể bạn điều chỉnh nhịp sinh học tự nhiên và dễ ngủ hơn.
• Tạo môi trường ngủ thoải mái: Phòng ngủ nên tối, yên tĩnh và mát mẻ. Tránh sử dụng thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, máy tính bảng hoặc tivi trong giờ ngủ vì ánh sáng xanh từ các thiết bị này có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất melatonin, hormone giúp điều chỉnh giấc ngủ.
• Thư giãn trước khi ngủ: Tránh hoạt động thể chất hoặc xem phim kinh dị trước khi ngủ. Thay vào đó, hãy thử các hoạt động thư giãn như đọc sách, tắm nước ấm hoặc nghe nhạc nhẹ nhàng.
• Tránh ăn hoặc uống quá nhiều trước khi ngủ: Ăn hoặc uống quá nhiều trước khi ngủ có thể khiến bạn khó ngủ và ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục thường xuyên có thể giúp bạn ngủ ngon hơn và cải thiện khả năng kiểm soát lượng đường trong máu. Tuy nhiên, hãy tránh tập thể dục quá gần giờ ngủ.
• Tránh sử dụng caffeine và nicotine trước khi ngủ: Caffeine và nicotine là chất kích thích có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. Hạn chế sử dụng caffeine sau bữa trưa và tránh hút thuốc lá.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu bạn gặp khó khăn trong việc ngủ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị.

Thiết lập lịch trình ngủ sớm và đủ giấc 

Đối với những người đã mắc bệnh đái tháo đường, việc thức khuya thường xuyên có thể khiến bệnh trở nên tồi tệ hơn, làm tăng nguy cơ biến chứng như tim mạch, đột quỵ, suy thận, mù lòa và tổn thương thần kinh. Do đó, việc ngủ đủ giấc và có chất lượng tốt đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lượng đường trong máu, duy trì sức khỏe tổng thể và phòng ngừa biến chứng cho người bệnh đái tháo đường.

>> Xem thêm: ​Chế độ dinh dưỡng và tập luyện cho bệnh nhân đái tháo đường

 

Nguồn tham khảo:

1. Sleep duration is associated with an increased risk for the prevalence of type 2: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1389945707001803 (Ngày truy cập: 8/7/2024).

2. Blood Glucose: https://medlineplus.gov/bloodglucose.html (Ngày truy cập: 8/7/2024)

3. Effects of sleep intervention on glucose control: A narrative review of clinical evidence: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1751991821000474 (Ngày truy cập: 8/7/2024).

4. Diabetes: https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes (Ngày truy cập: 8/7/2024).

5. Hypoglycemia in diabetes: An update on pathophysiology, treatment, and prevention: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8696639/ (Ngày truy cập: 8/7/2024).

6. Sleep tips: 6 steps to better sleep: https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/adult-health/in-depth/sleep/art-20048379 (Ngày truy cập: 8/7/2024).