Phương pháp thoát khỏi tiền đái tháo đường

Phương pháp thoát khỏi tiền đái tháo đường và đảo ngược tình hình bệnh

Thông tin được bảo trợ bởi Hội Tim Mạch Việt Nam

Nhiều người có thể đã nghe về đái tháo đường – một bệnh lý khi mà đường huyết của bạn tăng quá cao. Tuy nhiên, không phải tất cả mọi người đều biến đến một dạng tình trạng sức khỏe khác gọi là tiền đái tháo đường. Tiền đái tháo đường là khi đường huyết của bạn cao hơn mức bình thường nhưng chưa đủ để gọi là đái tháo đường.

Nếu bạn mắc tiền đái tháo đường, bạn có thể có nhiều câu hỏi thắc mắc. Một trong số đó là liệu mình có thể quay trở về bình thường được không? Hoặc chí ít mình có thể ngăn cản tiền đái tháo đường trở thành đái tháo đường được không? Tin tốt là, trong phần nhiều trường hợp, tiền đái tháo đường có thể đảo ngược [1]. Như vậy, làm thế nào để đạt được khả năng này?

1. Tổng quan về tiền đái tháo đường

Tiền đái tháo đường là trạng thái trung gian giữa đường huyết bình thường và đái tháo đường. Như vậy, tiền đái tháo đường rõ ràng làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường của bạn, cụ thể là đái tháo đường tuýp 2. Tiền đái tháo đường còn đưa đến tăng khả năng bị bệnh tim mạch hoặc đột quỵ, thậm chí tử vong [2, 3].

Tại Việt Nam, năm 2019, có khoảng 5.3 triệu người tiền đái tháo đường, tương đương 8.6% dân số. Con số này cao gấp 1.4 lần người bệnh đái tháo đường [4].

Tiền đái tháo đường gần như luôn không có triệu chứng. Bạn chỉ phát hiện được tiền đái tháo đường thông qua xét nghiệm đường huyết. Bạn nên kiểm tra chỉ số này nếu đã lớn hơn 45 tuổi, thừa cân hoặc béo phì, kèm tăng huyết áp, ít vận động hay có anh chị em, bố mẹ mắc đái tháo đường tuýp 2. Nếu là phụ nữ, bạn cũng cần chú ý nguy cơ này nếu trước đây đã từng mắc đái tháo đường thai kỳ, hội chứng buồng trứng đa nang hoặc sinh con nặng >4 kg.

2. Ngưỡng đường huyết của tiền đái tháo đường

Như đã đề cập ở trên, tiền đái tháo đường có thể được coi là dạng nhẹ hơn của đái tháo đường. Tiền đái tháo đường được chẩn đoán dựa trên xét nghiệm đường huyết đói, nghiệm pháp dung nạp glucose hay HbA1C. Trong nghiệm pháp dung nạp glucose, bạn sẽ được uống một lượng đường nhất định và đo lại đường huyết sau 2 giờ. Các chỉ số này ở người tiền đái tháo đường thấp hơn so với bệnh nhân đái tháo đường.

3. Bạn có thể đảo ngược tiền đái tháo đường không?

Tiền đái tháo đường có thể hồi phục về bình thường, giữ nguyên trạng thái hoặc tiến triển thành đái tháo đường tuýp 2. Chẩn đoán tiền đái tháo đường giống như hồi chuông cảnh báo rằng đã đến lúc bạn cần thay đổi lối sống lành mạnh hơn (Hình 1) [5].

Tin tốt là chỉ khoảng 3,5-7% trường hợp tiền đái tháo đường chuyển thành đái tháo đường. Nói cách khác, bạn có khả năng cao để không chuyển thành đái tháo đường. Tuy nhiên, làm thế nào để thoát khỏi tiền đái tháo đường và trở về đường huyết bình thường lại là một vấn đề cần quan tâm [6].

Tỷ lệ tiến triển của tiền đái tháo đường thành đái tháo đường

Tỷ lệ tiến triển của tiền đái tháo đường thành đái tháo đường

>> Xem thêm: Người thừa cân, béo phì khi nào nên tầm soát tiền đái tháo đường?

4. Làm thế nào để thoát khỏi tiền đái tháo đường?

Bạn có thể thoát khỏi tiền đái tháo đường bằng việc thay đổi chế độ ăn, tập thể dục, giảm cân (nếu đang thừa cân hay béo phì), dùng thuốc và phẫu thuật.

Làm thế nào để thoát khỏi tiền đái tháo đường?

Làm thế nào để thoát khỏi tiền đái tháo đường?

Chế độ ăn

Khi nói về điều trị tiền đái tháo đường, không có câu trả lời rõ ràng về chế độ ăn nào là tốt nhất. Bạn có thể tìm thấy kế hoạch và khẩu phần ăn uống phù hợp với bản thân, miễn là tuân thủ các nguyên tắc nhất định. Những nguyên tắc này giúp kiểm soát đường huyết của bạn, ví dụ tăng cường rau củ và ngũ cốc nguyên hạt, dùng thịt nạc, cá, ưu tiên chất béo có lợi. Vì đang ở tình trạng đường huyết tăng nhẹ, bạn cũng cần chú ý cắt giảm đồ uống có đường (nước ngọt, trà đường, trà sữa). Bạn có thể thử một số chế độ ăn cụ thể như giảm tinh bột, giảm năng lượng, chế độ ăn Địa Trung Hải hay ưu tiên thực vật. Chế độ ưu tiên thực vật không nhất thiết ăn chay hoàn toàn mà chỉ cần giảm các sản phẩm từ động vật.

Tích cực hoạt động thể lực

Tập thể dục đều đặn giúp nâng cao tinh thần sức khỏe và thể chất, trong đó có ngăn ngừa tiền đái tháo đường chuyển thành đái tháo đường. Khi bạn vận động, các tế bào trong cơ thể tiêu thụ đường để lấy năng lượng. Nhờ vậy, đường huyết của bạn có thể giảm xuống một phần.

Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (American Diabetes Association – ADA), tập 150 phút/tuần các bài tập cường độ trung bình-nặng là mục tiêu hợp lý nếu như bạn đang mắc tiền đái tháo đường [7]. Con số này cũng được áp dụng cho bệnh nhân đái tháo đường. Nhưng làm thế nào để tiếp cận được mục tiêu này?

Bạn có thể chia nhỏ thời gian tập ra rải đều trong tuần (ít nhất 5 ngày, tương đương mỗi ngày chỉ cần khoảng 30 phút). Điều quan trọng tiếp theo là bạn cần tìm một hoặc một vài hoạt động phù hợp với sở thích và khả năng của bản thân. Một số ví dụ gợi ý cho bạn là đi bộ nhanh, khiêu vũ, chơi cầu lông, tennis, bóng rổ, đạp xe hoặc thậm chí làm vườn, làm việc nhà.

Cân nhắc giảm cân

Không phải tất cả mọi người đều cần giảm cân. Tuy nhiên, một tỉ lệ lớn người tiền đái tháo đường gặp tình trạng thừa cân, béo phì. Do đó, bạn cần cân nhắc đến mục tiêu này nếu như mình đang ở trong nhóm trên. Giảm cân không chỉ có lợi ích về việc thay đổi hình dáng cơ thể. Trong tình huống này, giảm cân giúp bạn kiểm soát đường huyết tốt hơn.

Mô mỡ là nơi gây hiện tượng đề kháng insulin, nghĩa là làm giảm hoạt động của hormone insulin và gây tăng đường huyết. Nếu giảm cân, hay chính xác hơn là giảm lượng mỡ cơ thể, insulin sẽ hoạt động điều hòa đường huyết tốt hơn. Giảm 7% cân nặng là mục tiêu hợp lý để bắt đầu có hiệu quả.

Đôi khi, khó để biết bắt đầu và duy trì giảm như thế nào. Theo khuyến cáo, bạn có thể giảm khoảng 0.5-1kg/tuần bằng việc kết hợp thay đổi chế độ dinh dưỡng và tập luyện đồng thời. Không nên giảm cân quá nhanh hoặc tự ý sử dụng các thuốc không theo chỉ định bác sĩ bởi vì các hành động này không những gây giảm mỡ mà còn có thể gây giảm cơ hoặc mất nước.

Dùng thuốc

Có một số ít loại thuốc được chấp thuận để điều trị tiền đái tháo đường. Tuy nhiên, chúng đều cần duy trì đồng thời với chế độ ăn lành mạnh và hoạt động thể lực để giúp duy trì hiệu quả.

Phẫu thuật

Phẫu thuật chuyển hóa là sự can thiệp lên hệ tiêu hóa nhằm thu nhỏ dạ dày hoặc làm cho thức ăn đi tắt qua dạ dày, giúp bạn mau chóng có cảm giác no nhằm hạn chế thức ăn nạp vào. Tuy nhiên, đó là một phẫu thuật lớn, đòi hỏi kỹ thuật cao và chỉ được chỉ định hạn chế trong một số trường hợp nhất định. Chỉ định chính của phẫu thuật chuyển hóa là để giảm cân với người béo phì rất nặng (Hình 2) [8].

5. Mất bao lâu để đảo ngược tiền đái tháo đường?

Khó để có con số chính xác cho tất cả mọi người. Thời gian để bạn hồi phục tiền đái tháo đường thay đổi tùy cá nhân. Nó phụ thuộc mức đường huyết ban đầu của bạn cao như thế nào, cân nặng, tình trạng sức khỏe khác, sự thay đổi chế độ ăn và luyện tập của bạn, cũng như yếu tố di truyền.

Một vài người mất vài tuần để thấy sự cải thiện. Số khác có thể cần vài tháng hoặc vài năm. Tuy nhiên, không thoát khỏi tiền đái tháo đường không có nghĩa bạn đã thất bại. Việc giữ nguyên tình trạng tiền đái tháo đường mà không làm nó tiến triển thành đái tháo đường tuýp 2 cũng có thể xem là một nỗ lực có lợi, giúp giảm nhiều biến chứng đái tháo đường và biến chứng tim mạch.

Tóm lại, tiền đái tháo đường có thể hồi phục hoặc ít nhất hạn chế tiến triển thành đái tháo đường tuýp 2 nếu được điều trị đúng cách.

>> Xem thêm: Tần suất kiểm tra đường huyết liên quan tiền đái tháo đường

Tài liệu tham khảo

https://www.goodrx.com/conditions/prediabetes/prediabetes-reversal
Cai X, Liu X, Sun L, et al. Prediabetes and the risk of heart failure: A meta-analysis. Diabetes Obes Metab. 2021;23(8):1746-1753. doi:10.1111/dom.14388
Lee M, Saver JL, Hong KS, Song S, Chang KH, Ovbiagele B. Effect of pre-diabetes on future risk of stroke: meta-analysis. BMJ. 2012;344:e3564. Published 2012 Jun 7. doi:10.1136/bmj.e3564
“Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị tiền đái tháo đường” theo Quyết định số 3087/QĐ-BYT ngày 16/7/2020, Bộ Y tế.
https://nutritionfacts.org/video/how-to-prevent-prediabetes-from-turning-into-diabetes/
Perreault L. Prediabetes. [Updated 2022 Mar 3]. In: Feingold KR, Anawalt B, Blackman MR, et al., editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538537/
ElSayed NA, Aleppo G, Aroda VR, et al. 3. Prevention or Delay of Type 2 Diabetes and Associated Comorbidities: Standards of Care in Diabetes-2023. Diabetes Care. 2023;46(Suppl 1):S41-S48. doi:10.2337/dc23-S003
https://www.yourbariatricsurgeryguide.com/gastric-sleeve/

VN_GM_PREDIA_406;exp:30/6/2025