Những điều cần biết về tiền đái tháo đường

Bạn đã từng đặt câu hỏi về bệnh tiền đái tháo đường là gì và muốn tìm hiểu nhiều thông tin về căn bệnh này? Trong y học, tiền đái tháo đường là vấn đề quan trọng đang được nhiều rất nhiều người quan tâm. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu những kiến thức căn bản và quan trọng về tiền đái tháo đường qua bài viết dưới đây nhé!

1. Tiền đái tháo đường (tiền tiểu đường) là bệnh gì?

Tiền đái tháo đường tình trạng sức khỏe có mức đường trong máu cao hơn mức bình thường, mặc dù chưa đạt đến mức gây ra các triệu chứng của đái tháo đường loại 2. [1] Dự kiến đến năm 2045, sẽ có 2/3 số người bị tiền đái tháo đường sẽ chuyển sang đái tháo đường. Mặc dù tiền đái tháo đường không gây ra nhiều ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, nhưng nếu không thay đổi lối sống thì có thể dẫn đến nguy cơ cao mắc bệnh đái tháo đường loại 2, ảnh hưởng đến chức năng của hệ thống tim, mạch máu, mắt và thận. Phát hiện và điều trị giai đoạn tiền đái tháo đường là cơ hội để cải thiện sức khỏe và ngăn chặn sự tiến triển sang đái tháo đường.

2. Nguyên nhân dẫn đến bệnh tiền đái tháo đường

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh tiền đái tháo đường. Dưới đây là một số nguyên nhân có thể góp phần vào phát triển bệnh tiền đái tháo đường:

Yếu tố di truyền

Di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc xác định nguy cơ mắc bệnh tiền đái tháo đường. Nếu có người thân trong gia đình mắc bệnh đái tháo đường thì nguy cơ bản thân mắc bệnh cũng sẽ rất cao.[1] Tuy nhiên, di truyền chỉ là một phần của câu chuyện tiền đái tháo đường, lối sống và chế độ dinh dưỡng mới đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh.

Béo phì hoặc thừa cân

Béo phì và thừa cân được xem là nguyên nhân hàng đầu làm cho bệnh tiền đái tháo đường phát triển nặng hơn. Mỡ bụng, đặc biệt là mỡ xung quanh cơ bụng có thể ảnh hưởng đến khả năng cơ thể sử dụng insulin.[1]

Ít vận động

Thiếu hoạt động thể chất và lối sống ít vận động là yếu tố gây nguy cơ cho bệnh tiền đái tháo đường.[1] Hoạt động thể chất sẽ giúp cải thiện sự nhạy cảm của cơ thể đối với insulin và giúp kiểm soát mức đường trong máu tốt hơn.

Lối sống không lành mạnh

Ăn uống không đầy đủ chất dinh dưỡng, thiếu hoạt động thể chất, và stress đều là những yếu tố chính góp phần vào sự phát triển của căn bệnh tiền đái tháo đường này. Lối sống không lành mạnh thường đi cùng với việc tiêu thụ quá nhiều đường và tinh bột, dẫn đến tăng đường huyết và cuối cùng là đái tháo đường. Tạo điều kiện cho sự phát triển của đái tháo đường loại 2, một trong những dạng phổ biến nhất của căn bệnh này.

Thói quen ăn uống

Việc bổ sung quá nhiều thức ăn giàu đường và chất béo, ít rau củ quả không chỉ tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường mà còn khiến cho các triệu chứng của bệnh này trở nên nghiêm trọng hơn. Thực phẩm nhiều đường và chất béo thường gây ra sự tăng đột ngột đường huyết sau khi tiêu thụ, đặc biệt là đường tinh bột đơn như tinh bột cắt và đường tinh luyện. Các biến động đột ngột này có thể phá hỏng cơ chế điều chỉnh đường huyết tự nhiên của cơ thể, dẫn đến việc tăng cường sản xuất insulin và làm cho cơ thể mất đi khả năng sử dụng insulin một cách đúng nhất.

Tuổi tác

Nguy cơ mắc bệnh tiền đái tháo đường tăng theo tuổi tác. Mặc dù có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi, người trẻ tuổi và người trung niên thường có nguy cơ cao hơn. Tuy nhiên, việc kiểm soát cân nặng và duy trì một lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh tiền đái tháo đường

3. Dấu hiệu nhận biết bệnh tiền đái tháo đường

Tiền đái tháo đường thường không có triệu chứng rõ ràng.[2] Tuy nhiên, ở một số người, có thể nhận biết qua các dấu hiệu như:

Vùng da ở một số bộ phận trên cơ thể như cổ, nách, và bẹn có thể bị sẫm màu. Đây thường là do của sự tích tụ đường trong cơ thể.
Uống nhiều nước và đi tiểu nhiều lần trong ngày là một dấu hiệu phổ biến của tiền đái tháo đường. Cơ thể cố gắng loại bỏ đường thừa thông qua nước tiểu.
Một số người có gặp tình trạng có tầm nhìn mờ dần hoặc hạn chế do đường huyết không ổn định, gây ra sự tổn thương cho mạch máu và thần kinh.
Cảm giác mệt mỏi và khó tập trung cũng có thể là một dấu hiệu của tiền đái tháo đường. Sự biến đổi đường huyết có thể gây ra sự mất cân bằng năng lượng, dẫn đến sự mệt mỏi và khó tập trung

Cảm giác mệt mỏi cũng có thể là dấu hiệu bệnh đái tháo đường

>> Xem thêm: Dung mạo chuyển hóa của bệnh nhân mắc tiền đái tháo đường

4. Đối tượng nào nên tầm soát bệnh tiền đái tháo đường?

Việc tầm soát bệnh tiền đái tháo đường là cực kỳ quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đặc biệt là đối với các nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh. Dưới đây là những đối tượng nên được tầm soát bệnh tiền đái tháo đường:

Người có yếu tố nguy cơ di truyền

Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc xác định nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Nếu có người thân trong gia đình mắc bệnh đái tháo đường, đặc biệt là cha mẹ hoặc anh chị em, bạn có nguy cơ cao mắc bệnh và nên thực hiện tầm soát định kỳ. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng nguy cơ mắc bệnh tiền đái tháo đường có thể tăng gấp đôi đối với những người có người thân bị bệnh.

Người trưởng thành trên 45 tuổi

Tuổi tác là một yếu tố nguy cơ cho bệnh tiền đái tháo đường. Người trưởng thành trên 45 tuổi nên được tầm soát định kỳ, đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ khác như cân nặng, lối sống và di truyền. Đối với nhóm này, mức độ nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường có thể tăng lên khi tuổi tác cao.

Người có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao

Béo phì và thừa cân là yếu tố rủi ro cho tiền đái tháo đường. BMI được sử dụng để đánh giá cân nặng dựa trên chiều cao và cân nặng. Người có BMI cao hơn 25 nên được tầm soát định kỳ. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng mỗi tăng 1 đơn vị trong BMI, nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường có thể tăng lên đáng kể.

Người có lối sống không lành mạnh

Lối sống ít vận động, thói quen ăn uống không lành mạnh, và hút thuốc là những yếu tố nguy cơ cho bệnh tiền đái tháo đường. Các nhóm này nên được tầm soát để kiểm tra tình trạng sức khỏe và nguy cơ mắc bệnh. Ví dụ, người làm việc trong văn phòng thường ít vận động, điều này có thể tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường.

Người có bệnh lý liên quan

Các bệnh lý khác như huyết áp cao, cholesterol cao, và bệnh tim mạch cũng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tiền đái tháo đường. Những người này cũng nên được tầm soát định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe của mình. Ví dụ, một người có huyết áp cao thường có nguy cơ cao mắc bệnh đái tháo đường do tình trạng này có thể gây ra sự suy giảm của cơ thể trong việc sử dụng insulin.

Người có độ tuổi trên 45 tuổi nên tầm soát bệnh đái tháo đường

5. Bao lâu thì tiền đái tháo đường chuyển thành bệnh đái tháo đường?

Thời gian mà tiền đái tháo đường chuyển thành bệnh đái tháo đường khác nhau và tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Tuy nhiên, thường thì quá trình này diễn ra từ vài tháng đến vài năm. Dưới đây là một số điều cần biết về quá trình chuyển đổi này:

Giai đoạn tiền đái tháo đường (prediabetes)

Đây là giai đoạn trước khi chẩn đoán bệnh đái tháo đường, khi mức đường huyết cao hơn bình thường nhưng chưa đủ cao để được chẩn đoán là bệnh. Trong giai đoạn này, người bệnh có thể trải qua một hoặc cả hai dạng của tiền đái tháo đường: rối loạn đường huyết lúc đói (impaired fasting glucose - IFG) hoặc rối loạn dung nạp glucose (impaired glucose tolerance - IGT). IFG xảy ra khi mức đường huyết lúc đói cao hơn so với người bình thường nhưng chưa đủ để chẩn đoán đái tháo đường, trong khi IGT xảy ra khi cơ thể không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả để hạ đường huyết sau khi ăn.

Sự thay đổi trong cơ thể

Trong giai đoạn tiền đái tháo đường, cơ thể trở nên kháng insulin hơn, có nghĩa là các tế bào cơ thể không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả để chuyển đổi đường thành năng lượng. Điều này dẫn đến tăng mức đường huyết, nhưng chưa đủ để gây ra các triệu chứng rõ ràng của bệnh đái tháo đường.

Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố nguy cơ như cân nặng, tuổi tác, di truyền, lối sống ít vận động và chế độ ăn uống không lành mạnh có thể tăng nguy cơ chuyển từ tiền đái tháo đường sang bệnh đái tháo đường. Đối với những người có nguy cơ cao, việc tầm soát định kỳ và thực hiện các biện pháp ngăn chặn sớm là rất quan trọng.

Tầm soát định kỳ

Việc thực hiện kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm các biến đổi trong mức đường huyết và cung cấp cơ hội cho việc can thiệp và điều trị kịp thời. Điều này giúp ngăn chặn sự phát triển của bệnh đái tháo đường và giữ cho tình trạng sức khỏe được kiểm soát tốt hơn.

Nên tầm soát đái tháo đường định kỳ để theo dõi từng giai đoạn

>> Xem thêm: Phương pháp thoát khỏi tiền đái tháo đường

6. 5 cách phòng ngừa bệnh tiền đái tháo đường có thể bạn cần biết

Lập thực đơn dinh dưỡng lành mạnh

Lập thực đơn dinh dưỡng lành mạnh là một phần quan trọng trong việc quản lý bệnh đái tháo đường. Để đảm bảo mức đường huyết ổn định, người đái tháo đường cần kiểm soát lượng carbohydrate trong khẩu phần ăn hàng ngày bằng cách chọn các nguồn carbohydrate có chỉ số đường huyết thấp như rau xanh và quả không ngọt. Nên tăng cường tiêu thụ rau và trái cây để cung cấp chất xơ và dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.

Đối với protein, người đái tháo đường nên chọn các nguồn protein chất lượng như thịt gà không da, cá hồi, và đậu nành để duy trì cảm giác no lâu hơn và ổn định mức đường huyết. Đồng thời, nên hạn chế đường và đồ uống có ga, thay vào đó lựa chọn các loại đồ uống không đường như nước lọc và trà xanh không đường.

Phân chia khẩu phần ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày cũng giúp kiểm soát mức đường huyết và duy trì cân nặng ổn định. Lập thực đơn dinh dưỡng lành mạnh giúp người đái tháo đường duy trì mức đường huyết ổn định và cung cấp năng lượng cũng như dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.

Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao

Vận động thể chất đều đặn không chỉ giúp kiểm soát mức đường huyết mà còn giúp cải thiện sức khỏe tim mạch, tăng cường sức đề kháng, và duy trì cân nặng ổn định.

Đối với người đái tháo đường, việc tập thể dục thể thao đều đặn có thể giúp cải thiện sự nhạy cảm của cơ thể đối với insulin, giúp điều tiết mức đường huyết một cách hiệu quả hơn, giúp giảm nguy cơ mắc các biến chứng của bệnh đái tháo đường, như bệnh tim mạch và đột quỵ.[2]

Các hoạt động thể chất có thể bao gồm đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, yoga, và các bài tập aerobic khác. Quan trọng nhất là chọn hoạt động thể chất mà bạn thích và có thể duy trì được trong thời gian dài.

Trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện mới nào, hãy thảo luận với bác sĩ điều trị để đảm bảo rằng bạn đang chọn phương pháp tập luyện phù hợp và an toàn cho tình trạng sức khỏe của mình. Đồng thời, hãy theo dõi mức đường huyết của mình trước, sau và trong khi tập luyện để điều chỉnh chương trình tập thể dục thể thao sao cho phù hợp nhất.

Duy trì cân nặng ở mức lý tưởng

Duy trì cân nặng ở mức lý tưởng có thể giúp kiểm soát mức đường huyết, giảm nguy cơ mắc các biến chứng của bệnh đái tháo đường, và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. [1]

Người đái tháo đường nên hướng đến một mục tiêu cân nặng cụ thể dựa trên chỉ số khối cơ thể (BMI) và hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Để đạt được mục tiêu này cần điều chỉnh chế độ ăn uống và tăng cường hoạt động thể chất.

Chế độ ăn uống cân đối và giàu chất xơ, chất dinh dưỡng lành mạnh là chìa khóa quan trọng trong việc duy trì cân nặng ở mức lý tưởng. Hãy tập trung vào việc ăn nhiều rau và trái cây, chọn các nguồn protein chất lượng, hạn chế lượng đường và đồ uống có calo cao, và giảm thiểu thức ăn chế biến và thực phẩm có độ bão hòa cao.

Ngoài ra, việc tăng cường hoạt động thể chất đều đặn cũng rất quan trọng để duy trì cân nặng ở mức lý tưởng. Hãy chọn các hoạt động thể chất phù hợp với tình trạng sức khỏe và mục tiêu cá nhân, như đi bộ, tập yoga, hoặc tham gia các lớp thể thao sức khỏe.

Hạn chế tiêu thụ các chất kích thích

Các chất kích thích như caffeine và nicotine có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người đái tháo đường.

Caffeine, có trong cà phê, trà, và đồ uống năng lượng, có thể ảnh hưởng đến mức đường huyết và gây ra sự biến động đột ngột. Do đó, người đái tháo đường nên hạn chế tiêu thụ caffeine hoặc tiêu thụ trong lượng nhỏ và theo sự kiểm soát của bác sĩ.

Nicotine, có trong thuốc lá và các sản phẩm thuốc lá điện tử, không chỉ gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ. Người đái tháo đường cần hạn chế hoặc tốt nhất là loại bỏ hoàn toàn việc sử dụng thuốc lá và các sản phẩm liên quan.

Việc hạn chế tiêu thụ các chất kích thích cũng có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm căng thẳng, hai yếu tố quan trọng đối với quản lý bệnh đái tháo đường.

Thường xuyên thăm khám và kiểm tra đái tháo đường định kỳ

Thường xuyên thăm khám bà kiểm tra đái tháo đường định kỳ giúp người đái tháo đường và bác sĩ của họ theo dõi và đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết, xác định các vấn đề sức khỏe khác liên quan và điều chỉnh kế hoạch điều trị theo từng giai đoạn của bệnh. [2] Giúp cho bác sĩ kiểm tra các chỉ số sức khỏe quan trọng như huyết áp, cholesterol, và đánh giá tình trạng của thận. Ngoài ra, các xét nghiệm máu định kỳ như đo đường huyết, HbA1c, và các xét nghiệm chức năng thận giúp đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết và đưa ra điều chỉnh cần thiết trong chế độ điều trị.

Đặc biệt, việc kiểm tra đái tháo đường định kỳ là cực kỳ quan trọng đối với những người có nguy cơ cao hoặc đã được chẩn đoán mắc bệnh đái tháo đường. Bác sĩ thường khuyến nghị các cuộc kiểm tra định kỳ hàng năm hoặc theo lịch trình cụ thể được đề xuất dựa trên tình trạng sức khỏe của mỗi người.

Việc thăm khám và kiểm tra đái tháo đường định kỳ không chỉ giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe liên quan mà còn giúp người đái tháo đường duy trì một chất lượng cuộc sống tốt hơn và giảm nguy cơ phát triển các biến chứng của bệnh giúp chúng ta có thể kiểm soát và quản lý sức khỏe một cách khoa học nhất.

Thường xuyên chạy bộ hoạt động thể thao phòng ngừa bệnh tiền đái tháo đường

Thông qua bài viết trên, chúng ta có thể thấy việc hiểu và nắm bắt những điều cơ bản về bệnh tiền đái tháo đường là rất quan trọng. Việc này giúp bạn có thể xây dựng một cuộc sống lành mạnh và hạn chế được các nguy cơ phát triển thành bệnh đái tháo đường. Bạn hãy nhớ rằng việc chủ động tìm hiểu và thực hiện các biện pháp sức khỏe cho chính mình không bao giờ là đủ và dư thừa.

>> Xem thêm: Lợi ích khi tầm soát tiền đái tháo đường và độ tuổi cần tầm soát

Tài liệu tham khảo