Bệnh nhân tiền đái tháo đường nên ăn gì để không phát triển bệnh?

Tiền đái tháo đường, hay được gọi là đái tháo đường tiềm ẩn, là một tình trạng mà lượng glucose trong máu cao hơn mức bình thường, nhưng chưa đủ cao để được chẩn đoán là bệnh đái tháo đường. Mặc dù chưa được phân loại là một bệnh lý, nhưng tiền đái tháo đường làm tăng nguy cơ phát triển bệnh đái tháo đường loại 2 và các vấn đề sức khỏe khác. Vì vậy, chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh là rất quan trọng để phòng ngừa biến chứng đái tháo đường, duy trì sức khỏe tổng thể và ngăn ngừa tình trạng tiến triển thành bệnh đái tháo đường.

1. Tiền đái tháo đường (tiền tiểu đường) nên ăn gì?

Tiền đái tháo đường nên ăn gì? Một chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng, chất xơ và có chỉ số đường huyết (GI) thấp sẽ giúp kiểm soát lượng đường trong máu và ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn. Bên cạnh đó, lựa chọn thực phẩm thay thế lành mạnh và duy trì thói quen ăn uống tích cực cũng rất quan trọng.[1]

 Những loại thực phẩm có chỉ số GI trung bình thấp

Chỉ số đường huyết (GI) là một hệ thống xếp hạng thực phẩm dựa trên tác động của chúng đến lượng đường trong máu. Thực phẩm có chỉ số GI thấp sẽ giải phóng glucose chậm hơn, giúp giữ cho lượng đường trong máu ổn định hơn. Trong chế độ ăn uống cho người tiền đái tháo đường, ưu tiên chọn các loại thực phẩm có chỉ số GI trung bình thấp như:

• Bánh mì nguyên cám: Nguyên liệu chính của bánh mì nguyên cám là bột nguyên cám, giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất. Bánh mì nguyên cám có chỉ số GI thấp hơn so với bánh mì trắng, giúp kiểm soát lượng đường trong máu hiệu quả hơn.
• Gạo lứt: là loại gạo nguyên hạt chưa được xay xát, chứa nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất. Nó có chỉ số GI thấp hơn gạo trắng và giải phóng glucose chậm hơn vào máu.
• Yến mạch: là một loại ngũ cốc giàu chất xơ, protein và chất dinh dưỡng khác. Chúng có chỉ số GI thấp và giúp kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn.
• Cây họ đậu ( đậu lăng, đậu gà): Các loại đậu chứa nhiều protein, chất xơ và các chất dinh dưỡng khác. Chúng giải phóng glucose chậm hơn vào máu và giúp kiểm soát lượng đường trong máu hiệu quả.
• Trái cây họ cam quýt (cam, bưởi, chanh): Trái cây họ cam quýt chứa nhiều vitamin C, chất xơ và có chỉ số GI thấp. Chúng là một lựa chọn tuyệt vời để bổ sung vitamin và khoáng chất.  

Việc bổ sung các loại thực phẩm có chỉ số GI trung bình thấp vào chế độ ăn uống hàng ngày không chỉ giúp duy trì mức đường huyết ổn định mà còn hỗ trợ quá trình giảm cân, kiểm soát cân nặng và duy trì sức khỏe tổng thể.

Tăng cường chất xơ từ rau xanh và trái cây

Chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thụ glucose vào máu, góp phần kiểm soát lượng đường trong máu hiệu quả. Rau xanh và trái cây là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào, vì vậy hãy cố gắng ăn ít nhất 5 khẩu phần rau quả tươi mỗi ngày.[2]

Một số loại rau xanh và trái cây giàu chất xơ bao gồm:

• Rau lá xanh đậm như cải xoăn, rau bina, rau chân vịt.
• Trái cây họ cam quýt như cam, bưởi, chanh.
• Các loại quả mọng như dâu tây, việt quất, nho.
• Củ quả như khoai lang, cà rốt, bí đỏ.

Khi tăng cường chất xơ, bạn cũng cần uống đủ nước để giúp chất xơ di chuyển dễ dàng qua đường tiêu hóa mà không gây tắc nghẽn. Nếu bạn có vấn đề về tiêu hóa hoặc bệnh lý liên quan, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi thay đổi chế độ ăn.

Dung nạp protein từ thịt nạc, hạn chế thịt mỡ có da dày và nội tạng

Người tiền đái tháo đường nên ưu tiên tiêu thụ thịt nạc như ức gà, cá hồi, đậu phụ chứ không nên sử dụng nhiều thịt mỡ có da dày và nội tạng.

Thịt nạc là nguồn cung cấp protein giàu chất dinh dưỡng mà không chứa quá nhiều chất béo bão hòa và cholesterol. Ngoài ra, cá cũng là một lựa chọn tuyệt vời vì chúng giàu axit béo omega-3 có lợi cho tim mạch.[1]

Chất béo thực vật

Kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chất béo thực vật cũng chứa nhiều calo, vì vậy nên sử dụng chúng ở mức độ vừa phải.

Một số nguồn chất béo thực vật lành mạnh bao gồm:

• Dầu ô liu nguyên chất.
• Dầu hạt điều.
• Dầu hạt lanh.
• Hạt chia.

Tăng cường ăn cá

Cá là một nguồn protein tốt và giàu axit béo omega-3, có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và kiểm soát lượng đường trong máu. Nên ưu tiên các loại cá như cá hồi, cá mackerel, cá sardine để bổ sung protein và axit béo omega-3 cho cơ thể.

Các loại hạt

Hạt chứa nhiều chất xơ, protein và chất béo không bão hòa, giúp kiểm soát lượng đường trong máu và cung cấp năng lượng cho cơ thể. Một số loại hạt tốt cho người tiền đái tháo đường bao gồm hạt hướng dương, hạt óc chó, hạt lanh và hạt chia.

>> Xem thêm: ​Từ tiền đái tháo đường đến đái tháo đường: cách phòng ngừa

2. Tiền đái tháo đường nên kiêng gì?

Trong khi có những thực phẩm tốt cho người tiền đái tháo đường, cũng có những thực phẩm cần hạn chế hoặc tránh để duy trì lượng đường trong máu ổn định.

Thực phẩm có chỉ số GI cao

Thực phẩm có chỉ số GI cao sẽ làm tăng đột ngột lượng đường trong máu, không tốt cho người tiền đái tháo đường. Một số thực phẩm có chỉ số GI cao cần hạn chế bao gồm:[2]

• Bánh mì trắng.
• Gạo trắng.
• Bánh ngọt, bánh quy.
• Khoai tây chiên.
• Mì ống, mỳ ý.

Carbohydrate tinh chế

Carbohydrate tinh chế như đường, mật ong, đường mía nhanh chóng tăng lượng đường trong máu và không cung cấp chất dinh dưỡng đáng kể. Nên hạn chế việc sử dụng carbohydrate tinh chế và chuyển sang các nguồn carbohydrate phức hợp như ngũ cốc nguyên hạt, hạt và rau củ.

Cần lưu ý rằng việc sử dụng carbohydrate tinh chế cũng cần được cân nhắc cẩn thận, vì một số quá trình tinh chế có thể làm mất đi một số chất dinh dưỡng quan trọng trong nguyên liệu ban đầu. Do đó, việc sử dụng sản phẩm carbohydrate tinh chế cần phải kết hợp với chế độ ăn uống cân đối và đa dạng để đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể.

Thực phẩm chứa nhiều đường

Thực phẩm chứa nhiều đường như đồ uống ngọt, kem, bánh ngọt, đồ ăn nhanh nên được hạn chế hoặc tránh. Đường là nguồn calo rỗng không cung cấp chất dinh dưỡng, có thể gây tăng cân và tăng lượng đường trong máu.

Để hạn chế lượng đường trong khẩu phần ăn hàng ngày, bạn nên chọn lựa thực phẩm tươi, không chứa đường tinh luyện như rau củ, hoa quả, ngũ cốc nguyên cám, thịt gia cầm không da, cá, hạt,... Ngoài ra, cần tránh tiêu thụ quá nhiều đồ uống ngọt, thay vào đó chọn nước uống không đường, trà xanh, trà hoa cúc hoặc nước ép hoa quả tươi không đường.

Thực phẩm chế biến sẵn

Thực phẩm chế biến sẵn là những sản phẩm thực phẩm đã được chuẩn bị và chế biến trước đó, chỉ cần làm nóng hoặc ăn ngay mà không cần phải nấu hay chế biến thêm. Thực phẩm chế biến sẵn thường được bảo quản trong hộp, túi hoặc lọ để dễ dàng bảo quản và sử dụng.

Thực phẩm chế biến sẵn thường chứa nhiều chất bảo quản, đường và chất béo bão hòa không tốt cho sức khỏe. Nên hạn chế việc sử dụng thực phẩm chế biến sẵn và chuyển sang chế biến thực phẩm từ nguyên liệu tươi.

Thực phẩm chứa chất béo bão hòa

Chất béo bão hòa là một loại chất béo tự nhiên được tìm thấy trong thực phẩm, đặc biệt là trong các sản phẩm động vật như thịt, trứng, sữa và sản phẩm từ sữa. Chất béo bão hòa có cấu trúc phân tử gồm các nguyên tử hidro liên kết đôi với nhau, khiến cho chất béo này ở dạng rắn ở nhiệt độ phòng.

Chất béo bão hòa có thể tăng lượng cholesterol xấu trong máu và gây ra các vấn đề tim mạch. Nên hạn chế thực phẩm chứa chất béo bão hòa như thịt mỡ, thực phẩm chế biến từ thịt gia cầm có da, thực phẩm nhanh.

Các nguồn thực phẩm giàu chất béo bão hòa cần được tiêu thụ một cách cân nhắc, và nên kết hợp với chế độ ăn uống cân đối, đa dạng và giàu chất xơ để đảm bảo sự cân bằng dinh dưỡng. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến chất béo bão hòa và duy trì một cơ thể khỏe mạnh.

 

>> Xem thêm: Thay đổi lối sống trong điều trị tiền đái tháo đường

3. Hướng dẫn cách phòng ngừa bệnh tiền đái tháo đường phát triển

Để ngăn ngừa tiền đái tháo đường phát triển thành bệnh đái tháo đường loại 2, có một số biện pháp cần thực hiện hàng ngày.

Lập thực đơn mỗi bữa ăn hợp lý

Việc lập thực đơn mỗi bữa ăn hợp lý giúp kiểm soát lượng calo và carbohydrate tiêu thụ, từ đó duy trì lượng đường trong máu ổn định. Hãy ưu tiên chọn các loại thực phẩm giàu chất xơ, protein và chất béo tốt cho sức khỏe.

Luyện tập thể dục thường xuyên

Vận động thể chất đều đặn giúp cải thiện sự nhạy cảm của cơ thể với insulin, giúp kiểm soát lượng đường trong máu hiệu quả. Hãy dành ít nhất 30 phút mỗi ngày cho việc vận động như đi bộ, đạp xe, aerobic.

Hạn chế thực phẩm có cồn, cafein

Thực phẩm có cồn và cafein có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu và cản trở quá trình kiểm soát insulin. Hãy hạn chế việc sử dụng thực phẩm này và chuyển sang uống nước lọc, trà xanh.

Duy trì cân nặng lý tưởng

Việc duy trì cân nặng lý tưởng giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh đái tháo đường loại 2. Hãy duy trì một lối sống lành mạnh, ăn uống cân đối và vận động thường xuyên để duy trì cân nặng ổn định.

Thăm khám bác sĩ định kỳ

Thăm khám bác sĩ định kỳ giúp theo dõi sức khỏe tổng thể và phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu của tiền đái tháo đường. Hãy tuân thủ các chỉ đạo của bác sĩ và thực hiện các xét nghiệm định kỳ để đảm bảo sức khỏe của bạn.

Tiền đái tháo đường là một tình trạng đáng lo ngại có thể dẫn đến bệnh đái tháo đường loại 2 và các biến chứng sức khỏe khác. Việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, lối sống tích cực và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để ngăn ngừa tiền đái tháo đường phát triển. Hãy thực hiện các biện pháp được đề xuất và tham khảo ý kiến của bác sĩ để duy trì sức khỏe tốt và ngăn ngừa bệnh đái tháo đường.

 

>> Xem thêm: Tiền đái tháo đường và cuộc sống hiện đại

 

Tài liệu tham khảo:

1. Prediabetes Diet. https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/prediabetes-diet (Ngày truy cập: 27/04/2024)
2. What To Eat If You’ve Been Diagnosed With Prediabetes. https://health.clevelandclinic.org/what-to-eat-if-youve-been-diagnosed-with-prediabetes (Ngày truy cập: 27/04/2024)