Tăng huyết áp là gì? Các chỉ số mục tiêu về nhịp tim

Hội Tim mạch học Việt Nam

Nhiều bệnh nhân khi đi khám sức khỏe tổng quát hoặc bệnh nhân lần đầu được chẩn đoán tăng huyết áp thường có những thắc mắc chung như huyết áp là gì, chỉ số huyết áp bao nhiêu là bình thường, nhịp tim là gì, nhịp tim và huyết áp có mối liên quan như thế nào. Do đó trong bài viết này chúng tôi sẽ tập trung giải đáp cho bạn những thắc mắc trên và đồng thời sẽ cung cấp cho bạn những khuyến cáo mới nhất về những con số quan trọng bạn cần lưu ý khi tự theo dõi tình trạng THA của mình tại nhà.

Huyết áp là gì?

 

Huyết áp được định nghĩa là áp lực của máu tác động trên thành mạch. Huyết áp được đo bằng đơn vị milimet thuỷ ngân (mmHg) và được biểu diễn dưới dạng 2 con số ví dụ như "110/70 mmHg". Số đằng trước/số lớn hơn là số đo của huyết áp tâm thu đo được khi tim co bóp (tim đập). Số đằng sau/số nhỏ hơn là số đo của huyết áp tâm trương đo được vào lúc tim nghỉ ngơi giữa 2 nhịp đập. Huyết áp bình thường ở người lớn thường ở mức < 120/80 mmHg[1].

Nhịp tim là gì?

>> Xem thêm: Bệnh nhân tăng huyết áp nên ăn gì và kiêng gì?

Nhịp tim là số lần tim co bóp (tim đập) trong 60 giây (1 phút). Nhịp tim bình thường sẽ thay đổi tùy theo mỗi người và tùy theo hoạt động thể chất. Một người khi nghỉ ngơi và đang không mắc bất kỳ bệnh lý gì thì nhịp tim trung bình sẽ dao động từ 60 - 100 lần/phút. 

Tóm lại, nhịp tim khi nghỉ ngơi ở người bình thường sẽ dao động ở mức 60 lần/phút trở lên. Đây là nhịp tim tối thiểu để tim có thể duy trì lượng máu nuôi cơ thể khi bạn không vận động.

Tuy nhiên, nhịp tim dưới 60 lần/phút không hẳn là biểu hiện của một vấn đề sức khỏe. Đối với các vận động viên thể thao hoặc những người thường xuyên hoạt động thể chất, nhịp tim khi nghỉ ngơi có thể thấp ở mức 40 lần/phút.

 Điều này là do cơ tim của họ khoẻ hơn và hoạt động tốt hơn người bình thường. Ngoài ra, một số bệnh nhân có bệnh lý tim mạch và đang sử dụng các thuốc chẹn beta (ức chế beta) - một loại thuốc được dùng trong điều trị suy tim có thể có nhịp tim thấp hơn 60 lần/phút[2.3].

Mối quan hệ giữa nhịp tim và huyết áp

Huyết áp và nhịp tim được sử dụng như các chỉ báo về tình trạng sức khoẻ của mỗi người. Sự gia tăng nhịp tim sẽ làm gia tăng huyết áp. Tuy nhiên, khi bạn tập thể dục, huyết áp và nhịp tim thường cùng gia tăng nhưng sự gia tăng này không nhất thiết có sự đồng bộ. Nhịp tim sẽ tăng nhanh hơn (có thể tăng gấp đôi so với nhịp tim khi nghỉ ngơi) vì tim cần đập nhanh để giúp bơm máu đến các cơ bắp trong khi huyết áp sẽ tăng ít hơn hoặc trong 1 số trường hợp, huyết áp sẽ không thay đổi nhiều. Lý do là vì khi vận động, các mạch máu sẽ dãn ra (gia tăng đường kính mạch máu) giúp cho việc tưới máu đến vùng cơ vận động được nhanh và dễ dàng, do đó áp lực máu tác động lên thành mạch sẽ giảm và huyết áp sẽ tăng ít.

Nhìn chung, sự gia tăng nhịp tim ít nhiều đều làm tăng huyết áp và do đó bên cạnh việc kiểm soát huyết áp thì nhịp tim cũng là một chỉ số quan trọng cần theo dõi khi điều trị tăng huyết áp 

Tăng huyết áp là gì?

 

Bệnh nhân được chẩn đoán tăng huyết áp khi huyết áp tâm thu và/hoặc huyết áp tâm trương tương ứng lớn hơn hoặc bằng 140/90 mmHg . Cần lưu ý là số đo huyết áp này được đo khi một người nghỉ ngơi và không sử dụng bất kỳ chất kích thích nào ảnh hưởng đến nhịp tim và huyết áp.

Theo phân loại của Hội Tim Mạch Việt Nam/Phân Hội THA Việt Nam 2022 (VNHA/VSH), mức độ gia tăng huyết áp được chia thành các nhóm sau (lưu ý phân độ này dựa vào mức huyết áp được đo tại phòng khám):

1. Huyết áp bình thường - cao (chưa đủ để chẩn đoán tăng huyết áp)
2. Huyết áp tâm thu từ 130 - 139 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương từ 85 - 89 mmHg. Đây là nhóm người được gọi là "Tiền Tăng huyết áp", có nguy cơ rất cao sẽ tiến triển thành tăng huyết áp thực sự trong tương lai.

3. Tăng huyết áp độ 1: Huyết áp tâm thu từ 140 - 159 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương từ 90 - 99 mmHg.

4. Tăng huyết áp độ 2: Huyết áp tâm thu từ 160 - 179 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương từ 100-119 mmHg.

5. Cơn tăng huyết áp: Huyết áp tâm thu từ 180 mmHg trở lên và/hoặc huyết áp tâm trương từ 120 mmHg trở lên.

6.  Tăng huyết áp tâm thu đơn độc: Đây là một phân nhóm THA thường gặp ở người lớn tuổi với sự gia tăng đơn độc của chỉ số huyết áp tâm thu > 140 mmHg trong khi huyết áp tâm trương ở dưới ngưỡng chẩn đoán tăng huyết áp (< 90 mmHg) [5].

 

>> Xem thêm: Top 11 cách trị tăng huyết áp tại nhà cực kỳ hiệu quả

Con số mục tiêu về nhịp tim và huyết áp cần theo dõi ở bệnh nhân tăng huyết áp

 

 

Ở người bình thường, huyết áp thường < 120/80 mmHg tuy nhiên theo khuyến cáo mới nhất của VSH/VNHA năm 2022,

mức huyết áp bình thường chấp nhận được có thể chỉ cần < 130/85 mmHg.

Một điều quan trọng khác cần nhấn mạnh là ở những bệnh nhân THA, mục tiêu nhịp tim <80 lần/phút lúc nghỉ ngơi (đặc biệt ở bệnh nhân tăng huyết áp có điều trị với thuốc chẹn beta) được khuyến cáo bởi các chuyên gia vì nhịp tim khi nghỉ > 80 lần/phút là yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân nhân. Duy trì nhịp tim khi nghỉ ở mức > 60/lần phút và < 80 lần/phút là mục tiêu quan trọng ở bệnh nhân THA [6,7].